بیابان در کمین؛ نشانه های جدی از تغییر اقلیم در استان گلستان
پایگاه خبری DA1news: ریزدگرد، پدیده طبیعی و نشانه جدی از تغییر اقلیم است که طی سال‌های اخیر برخی نشانه‌های آن در گلستان آشکار شده و آرام آرام به محدوده جنگلی منطقه جنوبی این استان نیز رسیده است که به اعتقاد کارشناسان، مقابله با آن به سرمایه‌گذاری بیشتر برای اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی احتیاج دارد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، کم‌آبی، گرما، کاهش بارندگی، خشکسالی، گرد و غبار و ریزگرد، از جمله مشکلات زیست محیطی سال‌های اخیر گلستان به شمار می‌رود ضرورت اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی را بیشتر کرده است.
گزارش اداره کل منابع طبیعی گلستان حاکی است که در ۳۰۶ هزار هکتار معادل حدود ۳۴ درصد از مساحت عرصه‌های طبیعی این استان اثرات بیابان وجود دارد که نشانه‌های آن بیشتر در گنبدکاووس، مراوه‌تپه، گمیشان و آق‌قلا قابل مشاهده است.
صحرای قره‌قوم ترکمنستان از عوامل اصلی ایجاد بیابان در گلستان محسوب می شود و در کنار آن، خشکسالی سال‌های اخیر و فشار زیاد در بهره‌برداری از مراتع را در تبدیل این عرصه‌ها به بیابان نباید نادیده گرفت.
«نعمت الله حاجی زاده» مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری گلستان معتقد است: ۸۵ درصد از عوامل بروز و گسترش بیابان در این استان شمالی، همجواری با بیابان قره قوم و صحرای بالکان ترکمنستان و بقیه دارای منشا داخلی است.
فقرزدایی، حفاظت و احیای منابع طبیعی مناطق خشک و نیمه خشک و اقدامات مقابله‌ای با گرد و غبار و فرسایش، از سیاست‌های اصلی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری برای مقابله با بیابان‌زایی است که انجام آن در راستای مقابله با این تهدید باید از سوی مسوولان دستگاه‌های مرتبط گلستان مورد توجه جدی قرار بگیرد.
به گفته رییس اداره امور مراتع و بیابان اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان، کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در داخل استان در ۷۰ هزار هکتار از محدوده آق قلا، گنبدکاووس و گمیشان است که کاهش مخاطرات آن به اجرای طرح‌های مقابله‌ای نیاز دارد.
تاج‌قلی فرهنگ‌دوست افزود: برای مقابله با بیابان‌زایی در گلستان، عملیات بیولوژیک (بذرپاشی، بوته کاری، نهال کاری و تولید نهال)، عملیات بیومکانیک ( ایجاد هلالی آبگیر، ذخیره نزولات توام با بذرپاشی و کنتورفارو) و عملیات مدیریتی شامل احداث مخزن و سطح عایق، احداث آب انبار، نصب آبشخور، حفاظت و قرق و مراقبت و آبیاری در دست اجرا است.
وی ادامه داد: هدف اجرای این طرح‌ها تعادل دام و مراتع، افزایش پوشش گیاهی و تولید علوفه، نبود وابستگی دامدار به تولید نهاده‌های دامی، حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش آبی و بادی، بهبود وضعیت مرتع در درازمدت و در نتیجه افزایش تنوع زیستی است.
براساس گزارش اخیر اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گستان، از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۱، حفاظت و قرق در ۲۲ هزار هکتار، تولید آب باران و مدیریت هرز آب در ۹ هزار و ۵۰۰ هکتار، بوته‌کاری در هشت هزار هکتار و تولید ۹ میلیون اصله نهال مرتعی انجام شد.
۱۷ اقدام برای مقابله با بیابان‌زایی در گلستان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: با جذب ۱۸۸ میلیارد ریال از اعتبارات سال مالی قبل، ۱۷ اقدام برای احیا، مدیریت مراتع و مقابله با بیابان‌زایی در مراتع استان انجام شد.
حمید سلامتی به ایرنا افزود: تولید یک میلیون و ۶۰۴ هزار نهال مرتعی، نهالکاری در ۵۸۰ هکتار از مراتع گنبدکاووس و آق قلا، مدیریت هرزآب در هزار و ۲۳۰ هکتار از مراتع گنبدکاووس و آق قلا، توزیع ۱۳۳ دستگاه پنل خورشیدی در گنبدکاووس، مراوه‌تپه و آق قلا، توزیع ۱۲۱ هزار نشا گیاهان دارویی در آزادشهر و ساماندهی ۱۶۵ هزار هکتار چرای دام مراتع قشلاقی از جمله اقدامات این اداره کل در سال گذشته برای مقابله با بیابان‌زایی بود.
وی یادآور شد: این اداره کل تلاش می‌کند برنامه‌های مقابله با بیابانی‌شدن مراتع گلستان را گسترش دهد ولی اعتبارات استانی جوابگوی فعالیت‌ها در سطح وسیع نیست.
نجات خلیج گرگان، مقابله با کانون ریزگرد
استاندار گلستان هم گفت: عزم جدی و دستور قاطع رییس‌جمهور خلیج گرگان را که در حال تبدیل‌شدن به کانون ریزگرد بود احیا کرده و از خطر خشک شدن نجات داد.
علی‌محمد زنگانه اظهار کرد: خشک شدن خلیج گرگان می‌توانست ۶۰ هزار هکتار کانون ریزگرد نمکی ایجاد کند و به ابرچالشی جدی برای استان تبدیل شود.
وی افزود: در صورتی که لایروبی کانال آشوراده انجام نمی‌شد در سال ۱۴۰۳ آب خلیج گرگان به حداقل ممکن می‌رسید و در سال ۱۴۰۴ این پهنه آبی به طور کامل خشک می‌شد.
ریزگردها در گلستان ۲ منشا داخلی و خارجی دارند که عمده دلایل داخلی آن تخریب مراتع و تبدیل آن به اراضی زراعی، کشت در اراضی زراعی کم بازده، خشک شدن تالاب‌ها و چرای بیش از حد دام در مراتع و عمده دلایل خارجی آن که بیشترین سهم را دارند، وجود صحرای قره‌قوم کشور ترکمنستان و ورود گرد و غبار از برخی استان‌های همجوار (سمنان و خراسان شمالی) است.
گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی و سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد.
منبع: ایرنا
