مدیریت و راه های كنترل سن گندم/ طغیان جمعیت سن گندم

پایگاه خبری DA1news: مسعود تقی زاده رئیس بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز در گفتگو با روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در خصوص مدیریت و کنترل سن گندم اظهار داشت: سن گندم يکي از مهمترين آفات گندم و جو در ایران می­باشد. این حشره با تغذیه از مراحل مختلف رشدی گندم و جو، باعث کاهش عملکرد (خسارت کمی) و از بین بردن خاصیت نانوایی (خسارت کیفی) می­شود.

وی بیان نمود: در سال­های اخیر، متاسفانه طغيان سن گندم در اثر برخی عوامل مختلف در مناطق مختلف کشور از جمله شمالغرب ایران اتفاق افتاده است. مهمترین این عوامل دخالت در محيط­های طبیعی از جمله تخریب مراتع در اثر چرای بی­رویه دام همچنین نابودی جنگل­ها در اثر ویلاسازی، مصرف چوب و کشت گندم در این مناطق است که باعث به هم خوردن تعادل طبیعی و گسترش مناطق انتشار و افزایش جمعیت این آفت شده است. همچنین تغییر افلیم بصورت افزایش نسبی دما همراه با خشکسالی و وجود زمستان­های معتدل از دیگر عوامل مهم طغیان جمعیت سن گندم می­باشد.

مسعود تقی زاده افزود : مهمترین روش­های کنترل این آفت، رعایت تناوب زراعی، از بین بردن علف­های هرز خانواده گرامینه، حفاظت از مراتع، استفاده از ارقام زودرس و برداشت زودهنگام گندم و جو و همچنین مبارزه شیمیایی بر علیه سن مادر و پوره­های سن دوم و سوم با استفاده از سموم توصیه شده و موثر می­باشد.

وی با اشاره به پیش آگاهی در مورد سن گندم افزود: پیش آگاهی جز مهمی از استراتژي مدیریت تلفیقی آفات است که متغیرهاي مورد نیاز را براي پیش بینی طغیان جمعیت اندازه گیري می کند. در حال حاضر مدلهاي پیش آگاهی سن گندم براي استانهاي مختلف کشور وجود دارد که این مدلها به خوبی قادر هستند تغییرات جمعیت سن مادر و پوره هاي سنین دوم و سوم را پیش بینی کنند و در تعیین زمان مبارزه به ویژه در مبارزه شیمیایی با سن گندم مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از این مدلها سبب کاهش زمان ردیابی شده و در نتیجه منجر به تصمیم گیري مدیریت تلفیقی سن گندم و تشخیص صحیح براي مبارزه با مراحل زیستی موردنظر می شود که در نتیجه سبب می شود از مصرف بی رویه سموم علیه این آفت جلوگیري شود.

رئیس بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی با اشاره به ردیابی آفت اظهار نمود: ردیابی آفات بر اساس نمونه برداري انجام می گیرد که در مورد سن گندم به دو صورت انجام می شود.

1 )نمونه برداري با اندازه نمونه ثابت: نمونه برداري پایه و اساس مدیریت تلفیقی آفات بوده و موفقیت در اجراي مدیریت تلفیقی بستگی به برآورد صحیح جمعیت آفت دارد. به عبارت دیگر براي تصمیم گیري در خصوص ضرورت یا عدم ضرورت کنترل سن گندم، تعیین تراکم جمعیت آن و روش نمونه برداري اهمیت زیادي دارد. برآورد جمعیت سن گندم در مزرعه بوسیله تور و یا کادر 1×1 و یا 5/0×5/0 متر مربع انجام می شود. بهتر است در مراحل تخم و پوره سن اول از کادر و در مراحل پورگی بالا از تور استفاده شود.

2) نمونه برداري دنباله اي: استفاده از این مدلها، روشی سریع و کم هزینه براي مدیریت تلفیقی آفات می باشد که اندازه نمونه لازم و در نتیجه زمان نمونه برداري را در سطح دقت مورد نظر به حداقل می رسانند. در نمونه برداري دنباله اي، نمونه برداري در یک توالی صورت گرفته و تصمیم گیري پس از هر نمونه برداري و بر اساس اطلاعات تجمعی بدست آمده گرفته می شود. این مدلها اندازه نمونه را 60-40 درصد نسبت به اندازه نمونه ثابت کاهش داده و باعث صرفه جویی در هزینه و وقت می شوند.

مسعود تقی زاده در خصوص راههای کنترل که چهار مورد می باشد گفت: راه اول کنترل مکانیکي: جمع آوري حشرات بالغ سن گندم از مناطق زمستانگذران و سپس از بین بردن آنها.

2 )کنترل زراعي: در این روش راهكارهاي مختلف براي کنترل سن گندم وجود دارد که شامل: الف: استفاده از ارقام مقاوم: ارقام گندمی که در آندوسپرم دانه ي خود گرانول درشت نشاسته بیشتري داشته باشند و به هنگام تغذیه سن گندم گرانول ریز نشاسته کمتري از دست بدهند مقاومتر هستند،

ب: استفاده ار ارقام زودرس و برداشت زودهنگام

ج: رعايت تناوب زراعي: با محصولاتی غیر از گرامینه

د:به زراعي: باعث میشود که گیاه بهترین رشد را داشته باشد و در نتیجه زودتر برداشت شود.

ه: وجین علفهاي هرز: وجین علفهاي هرز بخصوص گرامینه ها در کاهش جمعیت سن گندم موثر است.

و: حفاظت از مراتع و خودداري از کشت در مراتع و اراضي شیبدار.

تخریب مراتع و توسعۀ دیمزارها از مهمترین دلایل گسترش مناطق انتشار و طغیان سن گندم در سالهاي اخیر بوده است.

3 )کنترل بیولوژيک: سن گندم داراي دشمنان طبیعی فراوانی است که در بین آنها زنبورهاي پارازیتوئید سن گندم از خانوادههاي Scelionidae و Encyrtidae ،مگس هاي پارازیتوئید خانواده Tachinidae، قارچهاي بیمارگر مانند bassiana Beauveria از نظر کاهش جمعیت این آفت از اهمیت بیشتري برخوردارند.

4 )کنترل شیمیايي: اصلی ترین و رایج ترین روش کنترل این آفت می باشد . براي انجام کنترل شیمیایی ابتدا باید از طریق نمونه برداري تعداد سن گندم در سطح مزرعه مشخص شود.

وی در مورد زمان مناسب براي کنترل شیمیایی با پوره سن گندم افزود: در حداکثر تراکم پوره سن 2 و 3 می باشد.  پوره هاي سن گندم نسبت به مرحله بالغ به سموم حشره کش حساستر هستند.  با اضافه کردن 5/0 در هزار روغن مایونز و یا سیتوویت به دو حشرهکش دلتامترین و فنیتروتیون، می توان ضمن کنترل مطلوب حشرات کامل و پوره هاي سن گندم، دز مصرفی فنیتروتیون را از 1000 به 800 میلی لیتر در هكتار و دز مصرفی دلتامترین را از 300 به 250 میلیلیتر در هكتار کاهش داد.

مسعود تقی زاده در خصوص مزایای استفاده از پهباد برای سم پاشی گفت: امروزه از پهباد براي سمپاشی مزارع گندم علیه سنهاي غالت استفاده میشود. مزایاي استفاده از پهباد در کنترل سن گندم عبارتند از:

1 )صرفه جویی در مصرف آب )استفاده از 15 لیتر آب در هكتار بجاي 300-200 لیتر آب در هكتار2 )افزایش راندمان سمپاشی افزایش تعداد هكتارهاي سمپاشی در روز 3) افزایش سرعت و کیفیت سمپاشی 4 )کاهش خسارت به محصول در اثر سمپاشی.

روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی