مدیریت مصرف فسفر به شیوه کودآبیاری در خاكهای آهکی
پایگاه خبری DA1news: فسفر به عنوان یک عنصر غذایی کلیدي نقش مهمی در فرآیندهاي بیوشیمیایی ،سازوکارهاي انتقال انرژي و ساختمان ترکیبات انرژي زاي گیاهان برعهده دارد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور در راستای آگاهی رساندن به محققان و بهره برداران صنعت کشاورزی به انتشار نشریات فنی و ترویجی اهتمام ویژه دارد، این نشریات به همت اعضا هیت های علمی موسسه و مراکز استانها تهیه و منتشر می شود.
نشریه فنی و ترویجی مدیریت مصرف فسفر به شیوه کودآبیاري در خاكهاي آهکی از جمله نشریاتی است که توسط پیمان کشاورز ،عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزي و منابع طبیعی استان خراسان رضوي و فرهاد مشیري ،عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاك و آب کشور منتشر و در اختیار جامعه بزرگ کشاورزی قرار گرفته است.
در مقدمه این نوشتار آمده است: فسفر به عنوان یک عنصر غذایی کلیدي نقش مهمی در فرآیندهاي بیوشیمیایی ،سازوکارهاي انتقال انرژي و ساختمان ترکیبات انرژي زاي گیاهان برعهده دارد. این در حالی است که در خاكهاي آهکی بخش قابل ملاحظه اي از فسفر هنگام مصرف به شکل ترکیب هاي نامحلول در خاك تثبیت (نگهداري) می شود.
به طورکلی دسترسی گیاه به فسفر به چند دلیل کاهش می یابد:
1- رسوب فسفر در محلول خاك
2- تثبیت یا جذب سطحی فسفر محلول توسط ذرات خاك
3- کاهش رشد ریشه که باعث میشود سطح تماس ریشه ها با فسفر موجود در خاك کاهش یافته و مقدار کمتري جذب شود.
به همین دلیل مقدار فسفري که به شیوه متداول پخش سطحی پیش از کشت به خاك اضافه می شود بسیار بیشتر از نیاز واقعی گیاه است تا فسفر کافی را در طول دوره رشد تامین نماید. این شرایط موجب میشود تا کارایی مصرف فسفر به شدت کاهش یابد.
تامین فسفر مورد نیاز گیاه در مقدار کافی به خودي خود یک چالش بزرگ است چراکه حفظ فسفر قابل جذب خاك، به کنترل میزان تثبیت فسفري که به صورت کود به خاك اضافه شده بستگی دارد. در حالیکه مقدار فسفر قابل جذب در 72 درصد از خاكهاي کشاورزي کشور کمتر از حد بحرانی گزارش شده است (شهبازي و بشارتی ،1392)، مصرف نکردن فسفر پیش از کاشت در محصولات زراعی مهم مانند گندم، جو و کلزا توسط بخش بزرگی از کشاورزان کشور مشکل مضاعفی را بوجود آورده است.
از اینرو یافتن راه هاي کارآمدتر، قابل اطمینان تر و پایدارتر براي بهبود کارایی جذب فسفر اهمیت حیاتی دارد. در حال حاضر در دنیا یک فلسفه جدید با شعار”تغذیه محصول، نه خاك” در رابطه با مصرف فسفر در محصولات زراعی پیشنهاد و دنبال میشود و در این رابطه پیشرفت هاي قابل توجهی هم حاصل شده است. یکی از این اصول، مصرف سرك فسفر به شیوه کودآبیاري است.
یافته هاي جدید نشان میدهد تقسیط فسفر به شیوه کودآبیاري در طول فصل رشد یک راهبرد مهم کوددهی در خاك هاي آهکی محسوب شده و برتري بالقوه اي به دنبال دارد. از جمله میتوان به این موارد اشاره کرد:
1) افزایش جذب فسفر: امکان دسترسی پایدار فسفر در طول مراحل رشد به ویژه در دوره هاي بحرانی که تقاضاي گیاه براي جذب این عنصر زیاد است را فراهم کرده و رشد و عملکرد گیاه را افزایش می دهد؛
2) کمینه کردن هدر رفت: فسفر در شرایط خاص خاکی، مانندpH زیاد یا وجود کلسیم و یا آهن، مستعد تثبیت است. این در حالی است که مصرف تقسیط شده فسفر به کاهش تثبیت آن کمک کرده و کارایی جذب را افزایش میدهد
3) تنظیم مقدار مصرف: در این روش گیاهان مقدار مورد نیاز فسفر را بر اساس پاسخ گیاه دریافت کرده و از مصرف بیش از اندازه کود جلوگیري به عمل می آید.
در خاتمه مقدمه آمده است: توجه به این نکته مهم است که استفاده از این شیوه ممکن است بسته به نوع محصول ،شرایط خاك و شیوه هاي کشاورزي متفاوت باشد. از اینرو نشریه حاضر به بررسی موضوع مصرف فسفر به صورت سرك در طول دوره رشد گیاه میپردازد.
