دستورالعمل اجرایی؛ سیاهک آشکار جو و سیاهک پنهان(سخت) جو را بشناسید

پایگاه خبری DA1news: در ادامه معرفی بیماریهای غلات مهم ازجمله گندم و جو به بیماری سیاهک آشکار جو و سیاهک پنهان(سخت) جو خواهیم پرداخت.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، همانطور که در بخش های  اول و دوم  به بیماری های گندم پرداخته شد، دفتر پیش آگاهی و کنترل عوامل خسارتزای سازمان حفظ نباتات کشور در تیرماه ۱۴۰۳ دستورالعمل اجرایی ضد عفونی بذور جو پس از بازنگری و تصویب کمیته دستورالعمل های فنی سازمان را منتشر کرد. آنچه در پی خواهد آمد دستورالعمل روشهای كنترل و مديريت بیماری سیاهک آشکار جو و سیاهک پنهان(سخت) جو است که در پی خواهد آمد:

سیاهک آشکار جو  

این بیماری درسالهای زراعی گذشته از استانهای اصفهان، ایلام، تهران، زنجان،کرمانشاه، لرستان گزارش و در سال زراعی97-96 در استانهای تهران و بوشهر مشاهده گردید .عامل این بیماری قارچ  Ustilago nuda است.

قارچ عامل بیماری در داخل بذور و جنین بسر برده و در مناطق مرطوب خسارت فراوانی وارد مینماید. خسارت این بیماری مانند سیاهک آشکار گندم بعلت نابود کردن دانه های گیاهان آلوده و کاهش مرغوبیت دانه برداشت شده از گیاهان سالم هنگام خرمنکوبی است .

توده اسپور به رنگ قهوه ای شکلاتی تیره تا سیاه است. زمان پخش اسپورها نیز بسته به میزان دوام غشاء پوششی به تأخیر میافتد. تلیوسپورها پس از آزاد شدن پخش میشوند و در سطح خاک و پوسته بذرهای گیاهان مجاور قرار گرفته، به صورت غیرفعال تا زمان کاشت مجدد بذر باقی میمانند. پس از کاشت بذر، تلیوسپورهای موجود در سطح بذر یا خاک اطراف آن جوانه زده، پس از تولید اسپوریدی، هیف مستقیما وارد بافت گیاهچه میشود.  خسارت این بیماری معمولاَ کمتر  از 1% میزان محصول و گاهی  به  27% نیز میرسد.

در ایران و در استانهای آذربایجان شرقی و اردبیل میزان آلودگی مزارع به سیاهک آشکار و نیمه آشکار %19 تعیین گردیده است. سیاهک جو امروزه نسبت به نیم قرن پیش به دلیل ضد عفونی بذر با قارچک شهای مناسب، گسترش کمتری دارد و میزان خسارت آن نیز کاهش یافته است اما در صورت عدم ضدعفونی بذر یا استفاده از قارچ کشهای کم اثر، این بیماری میتواند خسارت عمده واردکند.

علائم بیماری درزمان ظهور سنبله قابل تشخیص میباشد. سنبلچه های آلوده سیاه رنگ بوده ودر بین سنبلچه های سالم بوضوح قابل رویت هستند.

درگیاه آلوده، اندام گل کاملاً از بین رفته، تبدیل به تودهی سیاهک با غشای ظریفی شده که با پاره شدن غشا همزمان با به گل رفتن گیاه سالم، تلیوسپورها آزاد می شوند. تلیوسپورها توسط باد و باران پراکنده شده و پس از چند روز فقط محور سنبله باقی میماند.

1- انتخاب بذر از مزرعه سالم و عاری از آلودگی به سیاهک آشکار با توجه  به بذرزاد بودن آنها.

2- استفاده از بذرگواهی شده و پرهیز از بذرهای خود مصرفی.

3- جلوگیـری از جابهجایـی بذرها به جهت بذرزاد بـودن بیماری به منظور پیشـگیری از گسترش آن و جابهجایـی نژاد.

كنترل شیمیايي:

برای کنترل بیماری ضدعفونی بذور با سموم ذیل توصیه میشود.

1-کاربوکسین تیرام  75% WP                                                 200 گرم برای یکصد کیلوگرم بذر

2-کاربوکسین تیرام  40% FS                                               5/2-2 در هزار

3-کاربوکسین  75% WP                                                            2  در هزار

4-بایتان(تریادیمنول) %7.5  DS                                              150 گرم برای یکصد کیلوگرم بذر

5-کاربندازیم (باویستن، دروزال) %60 WP                                      2 در هزار (بذور مادری)

6-تری تیکونازول(رئال)   %20 FS                                             20 میلی لیتربرای یکصد کیلوگرم بذر

7-سایپروکونازول+دیفنوکونازول (دیویدند استار) 63/%3 FS           200 میلی لیتربرای یکصد کیلوگرم بذر

8 -پروتیوکونازول +تبوکونازول (لاماردور) %40 FS                          15 میلیلیتر برای یکصد کیلوگرم بذر

9-ایپرودیون +کاربندازیم (رورال تی اس) % 52.5 WP                     2 در هزار

اهمیت و ضرورت

این بیماری در نواحی مرطوب شمال و غرب کشور مشاهده گردیده است. عامل این بیماری قارچ Ustilago hordei میباشد

در سیاهک سخت، توده اسپور تا زمان برداشت محصول نسبتاٌ دست نخورده باقی مانده و اسپورها در زمان خرمنکوبی پخش شده و دانههای سالم را آلوده میکنند. تلیوسپورها در موقع خرمن کوبی در سطح خاک و بذر سالم قرار گرفته و تا موقع کشت بذر به حالت استراحت باقی میمانند و در موقع جوانه زدن بذر جوانهزده  منجر به تولید بازیدیوسپور شده و با ترشحات خود پس از ورود به گیاهچه،گیاه را آلوده میکنند.

در این بیماری محتویات دانه به طور کامل به توده های قهوه ای تیره یا سیاه رنگ تلیوسپورها تبدیل میشود، ولی غشا نسبتا پایداری آنها را فرا گرفته و ت ا بلوغ گیاه هم آنها را محافظت میکند. خوشه های بیمار راست میایستند و ساقه بوته های جو مبتلا کوتاهتر (به طور متوسط حدود 7 سانتیمتر کوتاهتر از ساقه های سالم است) ولی شکل سنبله تغییر محسوسی ندارد. به نظر میرسد که سنبله های سیاهک زده بعد از خوشه های سالم ظاهر شده و یا در اغلب موارد در غلاف برگ پرچم به دام افتاده و نمیتوانند به طور کامل ظاهر شوند. در مواردی سورهای سیاهک به صورت خطوط درازی روی پهنک برگ و همچنین در بافت گرهها تشکیل میشوند. معمولا همه گلهای زایای یک سنبله باید مورد حمله سیاهک قرار گیرند ولی در مواردی هم دیده میشود که فقط بخشی از سنبله ها آلوده میگردند .

سیاهک سخت جو از نظر میزان رشد ریشکها و پوششهای گل و میزان دوام غشائی که توده اسپور را احاطه می-کند، با سیاهکهای آشکار تفاوت دارد.

ضدعفونی بذور قبل از کاشت با قارچکشهای زیر توصیه میشود (قابل ذکر است که در صورت مشاهده همزمان سیاهکهای آشکار و پنهان فقط از کاربوکسین تیرام استفاده شود).

1. کربوکسین تیرام %75WP                    2-1 در هزار

2. ایپرودیون+کاربندازیم %52.5WP        2  در هزار