دستورالعمل اجرايی ضد عفونی بذور گندم-2/ سیاهک هندی گندم را بشناسیم
پایگاه خبری DA1news: کشت گندم همواره در مناطق و اقیلم های مختلف کشور با آفات و بیماریهای مختلفی درگیر است و در این میان سیاهک پنهان پا كوتاه گندم، سیاهک هندی گندم (كارنال بانت) و سیاهک برگي گندم از جمله بیماری های است که در مناطق سردسیر و استانهای جنوب و جنوب شرقی و همچنین در استانهای غربی باعث آلودگی دانه های گندم می شود
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، معاونت کنترل آفات دفتر پیش آگاهی سازمان حفظ نباتات کشور دستورالعمل های جلوگیری و مبارزه با این بیماری های در سال 1403 بروزرسانی کرده و در اختیار سازمان های جهاد کشاورزی استانها قرار داده است.
آنچه در پی خواهد آمد دستورالعمل اجرايی شناسايی، روشهای كنترل و مديريت بیماری بعضی از بیماری های موجود در گندم است که می خوانید:
** بیماری سیاهک پنهان پا كوتاه گندم
اهمیت و ضرورت
این بیماری عمدتاً در مناطق سردسیر کشور از جمله استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی ،کردستان، لرستان، همدان و مرکزی مشاهده شده است. عامل این بیماری قارچ Tilletia controversa میباشد .
بیولوژی و نحوه خسارت
در سیکل بیماری، تلیوسپورهای خاکزی، مهمترین منبع آلودگی اولیه محسوب میشوند. حساس ترین مرحله آلودگی در پاییز زمانی است که بوته ها در مرحله قبل از پنجه زنی بوده و یا 2 تا 3 پنجه در آنها ظاهر شده است. جوانه زدن تلیوسپورها در خاک به صورت تدریجی و طولانی است و در حرارت 3 تا 8 درجه سانتیگراد، با رطوبت و اکسیژن کافی ،12-10 هفته به طول میانجامد. قارچ عامل بیماری باعث توقف رشد گیاه میزبان ، کوتاه شدن شدید ساقه و پنجه دهی فراوان میشود. علائم پس از خوشه دهی مشاهده و سنبله های آلوده به رنگ سبز مایل به آبی و دانه-های آنها نسبت به سنبله سالم بازتر میشود. دانه های آلوده به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه بوده و کوتاه تر از دانه های طبیعی هستند و بوی فاسد ناشی از تری متیل آمین از آنها به مشام میرسد.گندم آلوده در موقع خرمن کوبی و برداشت له شده و تلیوسپورها در سطح مزرعه پخش میشوند و به مدت 10-8 سال میتوانند در سطح خاک قدرت زنده مانی خود را حفظ نمایند.
روشهای شناسايی
علائم بیماری شبیه سیاهک پنهان است، با این تفاوت که اندازه بوته های آلوده به T.controversa به نصف تا یک چهارم طول بوته های سالم میرسد و در ضمن تعداد پنجههای آن نیز بطور غیرعادی افزایش مییابد .
** بیشتر بخوانید:
دستورالعمل اجرايي كنترل
روشهای كنترل و مديريت بیماری:
توصیه های غیر شیمیايي:
1- استفاده از بذور سالم و عاری از آلودگی.
2- استفاده از ارقام مقاوم.
3- خودداری از کشت پاییزه گندم در زمینهای آلوده و انجام کشت بهاره در صورت امکان.
4- تنظیم زمان کاشت (آلودگی در کشت های بسیار زود و بسیار دیر، کمتر از گندم دیر کاشت اتفاق می افتد).
كنترل شیمیايي:
1- دیفنوکونازول (دیویدند) %3DS 2 در هزار
2- دیفنوکونازول(دیویدند) %3FS 1 در هزار
** بیماری سیاهک هندی گندم (كارنال بانت)
اهمیت و ضرورت
این بیماری در استانهای فارس، بوشهر، بلوچستان و جنوب کرمان مشاهده شده است .عامل این بیماری قارچ Tilletia indica می باشد.
بیولوژی و نحوه خسارت
در چرخه بیماری ،تلیوسپورهای قارچ عامل بیماری در خاک و در روی بذر بقا یافته و منبع اولیه آلودگی به شمار میآیند .در این بیماری آلودگی از طریق گل آغاز شده و سپس تمام یا قسمتی از دانه از توده های سیاه رنگ پر میشود. در شرایط مرطوب در ماه های بهمن و اسفند تلیوسپورها جوانه زده و منجر به تولید اسپوریدی در سطح خاک میشوند که توسط باد پراکنده شده و از طریق گل وارد تخمدان میشوند و در اثر رطوبت و هوای خنک موجب آلودگی قسمتی از دانه ها و گاهی تمام آن شده و تودهای از تلیوسپورهای تیره رنگ در آن تشکیل میشود. در اثر حمله پاتوژن قسمتی از دانه گندم و نیز تعداد معدودی از دانه های سنبله مبتلا میشود. به همین دلیل به آن سیاهک ناقص نیزگفته میشود. معمولاً دانه های آلوده فقط از قسمتی در انتهای جنین مبتلا شده و ممکن است جوشه ای سیاهک در طول شیار بذر امتداد یابند.
روشهای شناسايي
تشخیص بیماری در مزرعه مشکل است زیرا تنها چند گل در سنبله آلوده میشوند .
دستورالعمل اجرايي كنترل
روشهای كنترل و مديريت بیماری:
توصیه های غیر شیمیايي:
1- درصورت مناسب بودن شرایط رطوبتی و حرارت مناسب بطور مداوم، کنترل بیماری مشکل میباشد .
2- استفاده از بذور سالم و عاری از آلودگی.
3- استفاده از ارقام مقاوم.
4- کنترل علف های هرز گرامینه و از بین بردن بقایای محصول بعد از برداشت.
5- استفاده بهینه از کودهای ازته.
كنترل شیمیايي:
ضدعفونی بذور مانع جوانه زنی تلیوسپورهای آزاد بذر شده و سمپاشی در مرحله خوشه میتواند خوشه را از آلودگی حفظ کند.
ضدعفونی بذور با سموم سیستمیک یا سیستمیک- تماسی برای از بین بردن اسپورهای داخل یا سطح دانه، توصیه میگردد.
مبارزه شیمیایی بصورت محلول پاشی در زمانی که 80% بوته ها به خوشه رفته باشند توصیه میگردد .
سموم قارچکش توصیه شده شامل:
1. سایپروکونازول (آلتو) %10 SL 5/0 لیتر در هکتار
2. پروپیکونازول (تیلت) %25EC 5/0 لیتر در هکتار
3. تبوکونازول (فولیکور) %25 EW 1 لیتر در هکتار
** بیماری سیاهک برگي گندم
اهمیت و ضرورت
این بیماری در استانهای ایلام، کرمانشاه، لرستان، بوشهر، خوزستان و گیلان مشاهده میشود . عامل این بیماری قارچ Urocystis tritici میباشد. این بیماری مهم و اقتصادی نبوده ولی در جاهایی که ارقام حساس کشت شده و آلودگی باعث افت عملکرد میگردد کنترل و مبارزه الزامی است.
بیولوژی و نحوه خسارت
گیاهچه ها و بوته های جوان توسط اسپوریدیهای موجود درسطح خاک آلوده میشوند. عامل بیماری پس از ورود به درون بافت گیاهچه میزبان به صورت درون بافتی به رشد خود ادامه میدهد و برای رشد گرمای نسبتا زیادی لازم دارد. حرارت لازم برای رشد حداقل 5 درجه سانتیگراد و حداکثر 27 درجه سانتیگراد است .سیاهک برگی گندم روی برگها در بهار و تابستان ظاهر شده و به سیاهک پرچم نیز معروف است، گندم نان میزبان اصلی قارچ عامل بیماری است، اما روی گندم دوروم و تریتیکاله نیز مشاهده شده است.
روشهای شناسايي
علائم بیماری بصورت نوارهای خاکستری رنگ مایل به سیاه روی برگ و غلاف دیده میشود. برگ ها پیچ خورده و لوله ای میشوند و غلاف در محل نوارهای آلوده بصورت طولی شکاف خورده و توده سیاه اسپور ظاهر میشود.
دستورالعمل اجرايي كنترل
روشهای كنترل و مديريت بیماری:
توصیه های غیر شیمیايي :
1- تناوب زراعی با گیاه غیر میزبان .
2- استفاده از بذور سالم.
3- استفاده از ارقام مقاوم.
4- خودداری از کشت عمیق بذر (عمق مناسب 5/2 سانتیمتر).
كنترل شیمیايي:
ضدعفونی بذور با استفاده از قارچکشهای سیستمیک که در ضد عفونی بذور علیه سیاهک های پنهان و آشکار بکار می رود قابل توصیه میباشد .
