کشاورزی در میانه امید و چالش/ وزیر جهاد پاسخ داد
پایگاه خبری داوان نیور: مصاحبه غلامرضا نوری، وزیر جهاد کشاورزی، در گفتگوی ویژه خبری شبکه ملی صداوسیما، در شرایطی صورت گرفت که بخش کشاورزی با چالش‌های متعددی از جمله خشکسالی شدید، کاهش تولید گندم، مطالبات معوق کشاورزان و تنش‌های آبی مواجه است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، سخنان جهاد کشاورزی نشان‌دهنده آگاهی از چالش‌ها و اراده برای اصلاحات است، اما تبدیل این وعده‌ها به اقدامات ملموس، نیازمند عزم جدی‌تر، شفافیت بیشتر و همکاری فرابخشی است. عملکرد وزارت جهاد در ماه‌های آینده، آزمونی برای سنجش اثربخشی این گفتارها خواهد بود. این گزارش با نگاهی خوش‌بینانه و نقادانه، ابعاد مختلف سخنان وزیر را تحلیل می‌کند.
نقاط مثبت و اقدامات امیدوارکننده
الف. پرداخت مطالبات گندمکاران
– پیشرفت قابل توجه: وزیر از پرداخت ۴۴ درصد مطالبات گندمکاران خبر داد و اعلام کرد تاکنون ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از مطالبات پرداخت شده و تنها ۸۳ هزار میلیارد تومان باقی مانده است .
– تکمیل پرداخت‌ها در برخی استان‌ها: در استان خوزستان، با پیگیری استاندار، ۹۰ درصد مطالبات گندمکاران و تمامی بدهی‌های کلزاکاران تسویه شده است .
ب. تامین امنیت غذایی
– خرید رکوردی گندم: خرید بیش از ۷ میلیون تن گندم داخلی برای نخستین بار در تاریخ کشور، گامی بلند در جهت تقویت امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات دانسته شد .
– مدیریت واردات برنج: اعلام آغاز ثبت سفارش برنج وارداتی از ۱۳ مرداد برای تنظیم بازار و پیشگیری از گرانی بیشتر .
ج. اصلاح الگوی کشت و حفظ اراضی
– محدودیت کشت برنج به سه استان: تصمیم به محدود کردن کشت برنج به استان‌های گیلان، مازندران و گلستان به دلیل مشکلات کم‌آبی، نشان‌دهنده عزم وزارتخانه برای مدیریت منابع آب است .
– حفاظت از اراضی حاصلخیز: تاکید وزیر بر لزوم حفظ اراضی کشاورزی به‌عنوان ثروت نسل آینده و مبارزه با تغییر کاربری غیرمجاز .
د. بهبود تراز تجاری
– کاهش کسری تجاری بخش کشاورزی از ۱۱- به ۸- میلیارد دلار، نشان‌دهنده اثرگذاری سیاست‌های حمایت از تولید داخلی و صادرات است .
نقاط انتقادی و چالش‌های جدی
الف. مدیریت آب و تناقض‌گویی
– ادعای بی‌ایرادی مصرف بالای آب: جمله جنجالی وزیر که «مصرف بیشتر آب در بخش کشاورزی برای کشور ایراد نیست» ، با واقعیت بحران آب ایران (کاهش ۳۰٪ی تولید گندم بهدلیل خشکسالی ) در تناقض است. این اظهارنظر، نگرانی از بی‌توجهی به بهره‌وری آب را تقویت می‌کند.
– اختلاف آماری با وزارت نیرو: معاون وزیر نیرو بر رفع اختلافات آماری مصرف آب بین دو وزارتخانه تاکید کرده که نشان‌دهنده عدم هماهنگی در مدیریت منابع آب است .
ب. تاخیر در پرداخت مطالبات
– با وجود پرداخت ۴۴ درصدی مطالبات، ۵۶ درصد باقیمانده (۸۳ هزار میلیارد تومان) فشار مالی شدیدی بر گندمکاران وارد کرده است. این تاخیرها به کاهش انگیزه کشاورزان برای کشت فصل آینده منجر می‌شود.
ج. گرانی برنج و کاهش تولید
– وزیر کاهش ۲۵–۳۰ درصدی تولید گندم و تاثیر آن بر گرانی برنج را تایید کرد . اما راهکار مشخصی برای جبران این کاهش جز از طریق واردات ارائه نشد که خود تهدیدی برای امنیت غذایی است.
د. چالش‌های بین‌دستگاهی
– اختلاف با سازمان برنامه بر سر قیمت خرید تضمینی گندم و پرداخت به کشاورزان، از موانع ساختاری حل مشکلات بخش کشاورزی است.
تحلیل سیاست‌های کلان
الف. دیپلماسی کشاورزی
– سفر وزیر به اجلاس وزرای کشاورزی بریکس در برزیل و هدف‌گذاری ۲ میلیارد دلاری مبادلات با چین ، نشان‌دهنده حرکت به سمت همکاری‌های بین‌المللی برای انتقال فناوری و توسعه بازارهاست.
ب. تمرکز بر الگوی کشت
– تاکید بر ابلاغ کامل‌ترین الگوی کشت استانی در سال جاری ، اگر با مشارکت کشاورزان و توجه به منابع آب باشد، می‌تواند انقلابی در بهینه‌سازی تولید ایجاد کند.
ج. حمایت از بخش خصوصی
– انتقاد فعالان اقتصادی از کمبود نهاده‌های دامی و موانع صادراتی ، نیاز به شفاف‌سازی وزارت جهاد در تخصیص ارز و نهاده‌ها را پررنگ می‌کند.
امیدها و هشدارها
نقاط امیدوارکننده:
پرداخت بخش عمده مطالبات گندمکاران.
خرید بی‌سابقه گندم داخلی برای امنیت غذایی.
اصلاح الگوی کشت با اولویت‌دهی به محدودیت‌های آبی.
نقاط نیازمند بهبود:
ارائه راهکار عملی برای مدیریت آب به‌جای تکیه بر شعارهای ضدتنش.
شفاف‌سازی در مبارزه با گران‌فروشی برنج و کاهش وابستگی به واردات.
تقویت هماهنگی بین‌دستگاهی (به‌ویژه با سازمان برنامه و وزارت نیرو).
پیشنهادات کلیدی
– تشکیل کارگروه ویژه آب با حضور وزارت نیرو و جهاد کشاورزی برای تدوین برنامه عملیاتی.
– تسریع در پرداخت باقیمانده مطالبات گندمکاران تا پایان شهریور.
– ارائه الگوی کشت مبتنی بر داده‌های اقلیمی به‌جای تصمیم‌های متمرکز.