روش‌های غیرشیمیایی و بیولوژیک؛ آغاز سلامت،پایان آلودگی

پایگاه خبری DA1news: سازمان حفظ نباتات کشور با افزایش نگرانیها درباره اثرات منفی سموم شیمیایی بر محیط زیست و سلامت انسان، اقدامات گسترده ای در زمینه مبارزه غیرشیمیایی و بیولوژیک با آفات و بیماریهای گیاهی را انجام داده است. این گزارش به بررسی روشهای کنترل بیولوژیک، مدیریت تلفیقی آفات (IPM)، و سایر راهکارهای غیرشیمیایی میپردازد که توسط این سازمان اجرا شده اند و همچنین چالشها و راهکارهای بهبود این روشها را مورد بررسی قرار داده است.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، کشاورزی پایدار نیازمند کاهش وابستگی به سموم شیمیایی و جایگزینی روشهای سازگار با محیط زیست است. سازمان حفظ نباتات ایران به عنوان نهاد مسئول در زمینه حفظ سلامت گیاهان، برنامه های متعددی برای کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی آفات اجرا کرده است. این روشها نه تنها آلودگیهای زیست محیطی را کاهش میدهند، بلکه از مقاومت آفات به سموم نیز جلوگیری میکنند.

1. روشهای مبارزه غیرشیمیایی و بیولوژیک
1-1. کنترل بیولوژیک (Biocontrol)
کنترل بیولوژیک به معنای استفاده از دشمنان طبیعی آفات، شامل شکارگرها، پارازیتوئیدها و عوامل بیماری زای حشرات است. سازمان حفظ نباتات در این زمینه اقدامات زیر را انجام داده است:
– رهاسازی زنبورهای پارازیتوئید مانند:
– Trichogramma spp. برای کنترل کرم ساقهخوار برنج و ذرت.
– Habrobracon hebetor برای مبارزه با پروانههای آفت انباری.
– استفاده از شکارگرهای طبیعی مانند:
– کفشدوزک Cryptolaemus montrouzieri برای کنترل شپشک های آردآلود.
– سن های شکارگر (Orius spp.) برای مهار تریپس و کنه ها.
– کاربرد میکروارگانیسمهای مفید مانند:
– باکتری Bacillus thuringiensis (Bt) علیه لارو پروانهها.
– قارچ Beauveria bassiana برای کنترل سفیدبالکها و سوسکهای خاکزی.

1-۲. روشهای غیرشیمیایی کنترل آفات
– تله های فرمونی و نوری:
– استفاده از تله های فرومونی برای پایش و کنترل آفاتی مانند کرم خراط و پروانه مینوز.
– نصب تله های نوری در مزارع و باغات برای کاهش جمعیت حشرات بالغ.
– مدیریت تلفیقی آفات (IPM):
– ترویج روشهای زراعی مانند تناوب کشت، کشت ارقام مقاوم و تنظیم تاریخ کشت.
– پایش مستمر مزارع برای کاهش سمپاشی های غیرضروری.
– کنترل فیزیکی و مکانیکی:
– جمع آوری دستی آفات (مانند سن گندم و ملخ).
– استفاده از موانع فیزیکی مانند توریهای ضدحشره در گلخانهها.

1-۳. فناوریهای نوین در کنترل آفات
– نانوتکنولوژی:
– توسعه فرمولاسیون های نانویی برای افزایش کارایی عوامل بیوکنترل.
– گیاهان پالایشگر و کشت همراه:
– کشت گیاهان دافع آفات مانند گل همیشه بهار برای کاهش جمعیت نماتدها.

2. آموزش و ترویج روشهای جایگزین
سازمان حفظ نباتات با برگزاری کارگاههای آموزشی، انتشار دستورالعمل های فنی و مشارکت دادن کشاورزان در برنامه های IPM، گامهای موثری در کاهش مصرف سموم برداشته است.

3. چالشها و راهکارها
– چالشها:
– کمبود اعتبارات برای تولید انبوه عوامل بیوکنترل.
– مقاومت برخی کشاورزان به تغییر روشهای سنتی سمپاشی.
– نیاز به تحقیقات بیشتر برای بومی سازی روشهای بیولوژیک.
– راهکارها:
– افزایش حمایتهای مالی از شرکتهای دانشبنیان فعال در حوزه بیوکنترل.
– تقویت همکاری بین سازمان حفظ نباتات، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی.
سازمان حفظ نباتات ایران با اجرای برنامه های کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی، گامهای مهمی در راستای کشاورزی پایدار برداشته است. با این حال، برای دستیابی به نتایج مطلوبتر، نیاز به توسعه زیرساختها، آموزش کشاورزان و حمایت بیشتر از تحقیقات بیوتکنولوژی وجود دارد.

نمونه های اجرایی مبارزه غیرشیمیایی و بیولوژیک با آفات در مناطق مختلف

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، سازمان حفظ نباتات ایران در سالهای اخیر، برنامه های متعددی برای کنترل غیرشیمیایی و بیولوژیک آفات در مناطق مختلف کشور اجرا کرده است. در ادامه این گزارش به بررسی نمونه های موفق این روشها در استانهای مختلف میپردازیم و تأثیرات آنها را بر کاهش مصرف سموم و افزایش پایداری کشاورزی بررسی خواهیم کرد.
با توجه به تنوع آب وهوایی و کشاورزی در ایران، روشهای کنترل آفات باید متناسب با شرایط هر منطقه اجرا شوند. سازمان حفظ نباتات با همکاری جهاد کشاورزی استانها، پروژه های پایلوت کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی را در نقاط مختلف کشور به اجرا گذاشته است. این مقاله نمونه های موفق این برنامه ها را در چند استان کلیدی بررسی میکند.
استان مازندران (شالیزارهای شمال کشور)
– آفت هدف: کرم ساقه خوار برنج (Chilo suppressalis)
– روش کنترل:
– رهاسازی زنبور Trichogramma spp. به عنوان پارازیتوئید تخم آفت.
– استفاده از باکتری Bacillus thuringiensis (Bt) برای کنترل لاروها.
– نتایج:
– کاهش ۴۰ درصدی مصرف سموم شیمیایی در شالیزارهای تحت پوشش.
– افزایش عملکرد محصول به دلیل کاهش خسارت آفت.

استان فارس (باغات مرکبات)
– آفت هدف: شپشک آردآلود مرکبات (Planococcus citri)
– روش کنترل:
– رهاسازی کفشدوزک Cryptolaemus montrouzieri به عنوان شکارگر طبیعی.
– استفاده از تلههای فرومونی برای پایش جمعیت آفت.
– نتایج:
– کاهش ۶۰ درصدی آلودگی در باغات شهرستانهای جهرم و داراب.
– کاهش هزینه های سمپاشی برای باغداران.

استان اصفهان (گلخانه های صیفی جات)
– آفت هدف: مگس سفید (Bemisia tabaci)
– روش کنترل:
– رهاسازی زنبور Encarsia formosa برای پارازیت کردن پوره های سفیدبالک.
– نصب تله های زرد چسبنده در گلخانه های خمینی شهر.
– نتایج:
– کاهش ۷۰ درصدی جمعیت سفیدبالک در گلخانه های تحت مدیریت.
– افزایش کیفیت محصولات گلخانه ای (خیار و گوجه فرنگی).

استان کرمانشاه (مزارع گندم)
– آفت هدف: سن گندم (Eurygaster integriceps)
– روش کنترل:
– جمع آوری دستی سنهای بالغ در اوایل فصل.
– استفاده از تله های نوری برای کاهش جمعیت حشرات بالغ.
– نتایج:
– کاهش ۳۰ درصدی خسارت سن در مزارع استان.
– کاهش نیاز به سمپاشی های گسترده.

استان گلستان (مزارع پنبه)
– آفت هدف: کرم غوزه پنبهHelicoverpa armigera) )
– روش کنترل:
– رهاسازی زنبور Habrobracon hebetor برای کنترل لاروها.
– کشت گیاهان جاذب مانند آفتابگردان در حاشیه مزارع.
– نتایج:
– کاهش ۵۰ درصدی مصرف سموم در مزارع پنبه.
– افزایش دشمنان طبیعی آفات در اکوسیستم زراعی.

استان خراسان رضوی (باغات پسته)
– آفت هدف: پسیل پسته Agonoscena pistaciae)
– روش کنترل:
– استفاده از قارچ Beauveria bassiana برای کنترل جمعیت پسیل.
– مدیریت آبیاری و تغذیه برای کاهش استرس درختان.
– نتایج:
– کاهش ۴۵ درصدی آلودگی در باغات شهرستانهای رفسنجان و سیرجان.
– بهبود سلامت درختان پسته و افزایش عملکرد محصول.

تحلیل نتایج و چالشهای پیش رو
– موفقیتها:
– کاهش قابل توجه مصرف سموم شیمیایی در مناطق تحت پوشش.
– افزایش مشارکت کشاورزان در برنامههای IPM.
– چالشها:
– نیاز به گسترش این روشها در سایر مناطق کمتر برخوردار.
– محدودیت در تأمین انبوه عوامل بیوکنترل در برخی استانها.

به گزارش پایگاه خبری DA1news نمونه های موفق اجراشده در استانهای مختلف نشان میدهد که مبارزه بیولوژیک و غیرشیمیایی نه تنها امکانپذیر است، بلکه در بلندمدت مقرون به صرفه تر و پایدارتر از روشهای شیمیایی خواهد بود. پیشنهادات زیر برای بهبود این برنامه ها ارائه میشود:
– گسترش آموزش های محلی برای کشاورزان در تمام استانها.
– تأمین اعتبارات بیشتر برای تولید انبوه عوامل بیوکنترل.
– تقویت همکاری بین سازمان های تحقیقاتی و اجرایی.

منابع :
– گزارش های سالانه سازمان حفظ نباتات ایران.
– داده های طرح های پژوهشی جهاد کشاورزی استانهای مختلف.
– مصاحبه با کارشناسان.
– مقالات علمی مرتبط با کنترل بیولوژیک آفات.
– دستورالعمل های فنی مدیریت تلفیقی آفات (IPM).