جنجال نیترات در هندوانه های ایرانی: ادعای روسی یا واقعیت علمی؟

پایگاه خبریDA1news: ادعای وجود نیترات بالا در هندوانه های ایرانی با شواهد علمی موجود همخوانی ندارد و به نظر میرسد انگیزه های تجاری یا سیاسی در پس آن باشد. با این حال، این موضوع لزوم تقویت نظارت بر کیفیت محصولات کشاورزی و افزایش شفافیت در اطلاع رسانی به مصرف کنندگان داخلی و خارجی را پررنگتر میکند.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، تحلیل ادعای وجود نیترات در هندوانههای ایرانی بر اساس اطلاعات موجود در منابع مختلف به شرح زیر است:

۱. منشأ ادعا و ابهامات روش شناختی
– ادعای وجود نیترات بالا در هندوانه های ایرانی ابتدا توسط یک نماینده دومای روسیه مطرح شد که در ویدیویی با استفاده از یک دستگاه دستی، میزان نیترات را پنج برابر حد مجاز اعلام کرد. این دستگاهها (مانند Greentest یا Soeks Ecotester) عموماً برای مصارف خانگی طراحی شده و دقت آزمایشگاهی ندارند. نتایج آنها ممکن است تحت تأثیر عوامل محیطی مانند نیترات موجود در پوست هندوانه یا هوا باشد .
– کارشناسان ایرانی و بین المللی تأکید کردند که اندازهگیری دقیق نیترات نیازمند آزمایشگاههای مجهز است و دستگاههای دستی نمیتوانند نتایج معتبری ارائه دهند .

۲. پاسخ نهادهای ایرانی
– سازمان ملی استاندارد ایران اعلام کرد تستهای سریع (Rapid Test) فاقد اعتبار قانونی هستند و تنها آزمایشگاه های مرجع میتوانند نتایج قطعی ارائه دهند. همچنین، روسیه به عنوان واردکننده، سیستم کنترل کیفیت سختگیرانه ای دارد و محصولات ایرانی پیش از ورود به بازار این کشور بررسی می شوند .
– وزارت جهاد کشاورزی با انتشار داده های رسمی نشان داد میانگین نیترات در هندوانه های ایرانی کمتر از ۱۰ میلیگرم بر کیلوگرم است، در حالی که حد مجاز در ایران و روسیه ۶۰ میلیگرم تعیین شده است. این نتایج از نمونه برداری ۴۳۳ هندوانه در استانهای اصلی تولیدکننده به دست آمده است .

۳. انگیزه های احتمالی پشت ادعا
– نماینده روسی مطرح کننده این ادعا، سلطان خامزایف، اهل منطقه داغستان روسیه است که خود از تولیدکنندگان عمده هندوانه محسوب میشود. این موضوع احتمال تبلیغات تجاری برای تضعیف رقبای خارجی (مانند ایران) و تقویت بازار داخلی را تقویت میکند .
– برخی کاربران و تحلیلگران معتقدند این ادعا بخشی از رقابتهای سیاسی-تجاری بین ایران و روسیه است، به ویژه با توجه به افزایش صادرات هندوانه ایرانی به روسیه در سالهای اخیر (بیش از ۱۲۰ هزار تن در سال ۲۰۲۴) .

۴. خطرات نیترات و وضعیت واقعی
– نیترات به خودی خود سرطانزا نیست، اما در صورت ترکیب با آمین ها در شرایط خاص (مانند پختن گوشت های فرآوری شده) به نیتروزامین تبدیل میشود که مادهای سرطانزاست. مصرف هندوانه به صورت خام این فرآیند را ایجاد نمیکند .
– اگرچه استفاده بیرویه از کودهای شیمیایی در کشاورزی ایران به عنوان یک نگرانی عمومی مطرح است، اما داده های رسمی نشان میدهد هندوانه های صادراتی ایران از نظر نیترات در محدوده ایمن قرار دارند .

۵. واکنشهای عمومی و نگرانیهای باقیمانده
– برخی کاربران داخلی به کمبود نظارت بر سموم و کودها در بخش کشاورزی اشاره کرده اند و خواستار شفافیت بیشتر در آزمایش های رسمی هستند .
– نگرانی هایی نیز درباره تأثیر این ادعا بر اعتبار صادرات محصولات ایرانی وجود دارد، چرا که فضای مجازی میتواند بدون نیاز به مدارک علمی، تصویر منفی ایجاد کند .