تاریخچه‌ی کشت انجیر؛ خوراکی 9000 ساله
پایگاه خبری داوان نیوز: انجیر از نظر زیستی یک سینکارپ (میوه‌ای مرکب از گل‌های داخلی) است و بسیاری از گونه‌های آن وابسته به گرده‌افشانی نوعی زنبور خاص به نام زنبور انجیر است.
نخستن شواهد کشت انجیر به حدود 9 تا 11 هزار سال پیش به منطقه‌ی خاورمیانه و به‌خصوص دره‌ی اردن بازمی‌گردد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی (DA1news): براساس یافته‌های باستان‌شناسی در محوطه‌ای به نام «گیلگال» در نزدیکی اریحا در فلسطین امروزی بقایای خشک‌شده‌ی انجیرهای اهلی یافت شده که متعلق به حدود سال 9400 پیش از میلاد مسیح است. این کشف یکی از قدیمی‌ترین شواهد اهلی‌سازی گیاهان در تاریخ بشر است و نشان می‌دهد که انجیر ممکن است حتی پیش از گندم و جو در دوران نوسنگی کشت شده باشد.
انجیرهای اولیه بزرگ‌تر و شیرین‌تر از انجیرهای وحشی بوده‌اند که این خصوصیات نتیجه‌ی انتخاب و کشت این میوه توسط انسان بوده است.
کشت انجیر پس از خاورمیانه به سمت مصر باستان، یونان و روم نیز گسترش یافت.
تاریخچه‌ی کشت انجیر در ایران
زرتشتیان کهن باور داشتند که خوراک نیکو بخشی از اشه (راستی و نظم کیهانی) است و انجیر به دلیل خاصیت ملین و پاک‌کننده، خوراکی نیکو شناخته می‌شد. ابن‌سینا در کتاب قانون در طب، خواص متعددی را برای انجیر برشمرده است؛ ازجمله پاک‌کننده سموم از بدن، ملین و مفید برای یبوست، مفید برای سلامت کبد و طحال، بازکننده‌ی عروق و کمک به تنفس بهتر. در طب سنتی انجیر خشک را به همراه بادام و گردو برای تقویت مغز و بدن استفاده می‌کردند.
انجیر به دلیل سازگاری با اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک از دیرباز نقش مهمی در کشاورزی سنتی ایران داشته است. قدیمی‌ترین شواهد کشت انجیر در ایران به حدود 9هزار سال پیش بازمی‌گردد. منابع تاریخی نشان می‌دهد انجیر در ایران باستان به‌عنوان میوه‌ای ارزشمند شناخته می‌شده و در متون پزشکی سنتی به خواص درمانی آن اشاره شده است.
در منابع پهلوی و طب سنتی انجیر به دلیل خاصیت ملین بودن در رژیم غذایی مردم نقش مهمی داشته است. مناطق جنوبی ایران مانند فارس، هرمزگان و کرمان از دیرباز محل کشت انجیر بوده‌اند.
امروزه استان‌های فارس (بهویژه شهرستان‌های استهبان، نی‌ریز و لارستان)، هرمزگان، کرمان، یزد، اصفهان و خوزستان بیشترین سطح زیر کشت انجیر ایران را دارند.
کشت انجیر در قاره‌ی آسیا
در بسیاری از فرهنگ‌های آسیایی انجیر به‌عنوان میوه‌ای مقدس و نمادی از باروری و زندگی شناخته می‌شده است. در ادیان بودا، زرتشتی و اسلام انجیر به شکل‌های مختلف از نظر معنوی و پزشکی جایگاه ویژه‌ای داشته است.
به جز ایران امروزی، مناطقی مانند دره‌ی اردن، فلسطین و ترکیه نیز خاستگاه انجیر اهلی در قاره‌ی آسیا بوده‌اند. کشت انجیر از غرب آسیا به سمت جنوب و مناطق گرمسیری‌تر آسیا مانند هند و پاکستان گسترش یافت. در هند انجیر از دیرباز در کشاورزی و فرهنگ بومی اهمیت ویژه‌ای داشته و در آیین‌های مذهبی هندو نیز نقش داشته است. انجیر در شرق آسیا به نسبت کمتری کشت می‌شد، ولی کشت آن در برخی مناطق گرمسیری چین رایج بود.
امروزه چین از تولیدکنندگان مهم انجیر در قاره‌ی آسیاست.
تاریخچه‌ی کشت انجیر در قاره‌ی اروپا
کشت انجیر در قاره‌ی اروپا قدمتی چندهزار ساله دارد. این میوه که بومی خاورمیانه و آسیای غربی است، از این مناطق به سایر نواحی دنیا ازجمله اروپا منتقل شده است. این میوه در یونان باستان پرورش داده می‌شد. یونانیان انجیر را مقدس می‌شمردند و این میوه بخشی از رژیم غذایی آنان بود. سقراط و افلاطون نیز به فواید این میوه اشاره کرده‌اند.
رومیان باستان نیز علاقه‌ی خاصی به انجیر داشتند و کشت آن را در سراسر امپراتوری خود گسترش دادند. آنها روش‌های مختلفی برای خشک‌کردن، نگهداری و مصرف انجیر ابداع کردند.
کشت انجیر در قرون وسطی بهویژه در صومعه‌ها رایج بود و از آن برای مصارف دارویی و غذایی استفاده می‌شد.
با رشد دانش گیاه‌شناسی و باغبانی در دوره‌ی رنسانس توجه به گیاهان مفید ازجمله انجیر افرایش یافت و اشراف‌زادگان اروپایی باغ‌هایی برای پرورش انجیر ایجاد کردند.
امروزه اسپانیا، ایتالیا و فرانسه از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انجیر در قاره‌ی اروپا هستند.
ورود انجیر به قاره‌ی آمریکا
انجیر بومی آمریکا نیست و اولین انجیرها را مهاجران اروپایی و کشاورزان اسپانیایی و پرتغالی در قرن‌های 15 و 16 به آمریکا وارد کردند. این میوه ابتدا در مناطقی با آب‌وهوای مشابه کشورهای مدیترانهای مانند کالیفرنیا و فلوریدا کشت شد.
امروزه کالیفرنیا بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی انجیر در ایالات متحده است و این میوه در سایر کشورهای قاره‌ی آمریکا مانند شیلی، مکزیک و آرژانتین نیز در مقیاس محدود کشت می‌شود.
انجیر در اقیانوسیه
گونه‌های مختلفی از انجیر وحشی در مناطق گرمسیری و جزایر اقانوسیه، بهویژه پلی‌نزی، ملانزی و میکرونزی، به‌صورت طبیعی رشد می‌کند و انجیر نقش مهمی در اکوسیستم‌های جنگلی این قاره دارد. با این وجود نوع اهلی انجیر را مهاجران اروپایی از قرن 19میلادی به بعد به قاره‌ی اقیانوسیه وارد کردند. با توجه به آب‌وهوی مناسب این قاره برای رشد انجیر، کشت این میوه در اقیانوسیه گسترش یافت.
در برخی جزایر اقیانوسیه انجیر بومی همچنان در فرهنگ بومیان اهمیت معنوی و اقتصادی دارد.
قدمت کشت انجیر در قاره‌ی آفریقا
انجیر ازطریق خاورمیانه و بخش‌هایی از مدیترانه به مناطق شمالی آفریقا بهویژه مصر باستان وارد شد و سپس در این مناطق کشت و اهلی شد. این میوه در مصر باستان از میوه‌های مهم و پرمصرف بود و در مراسم مذهبی و آیینی نیز استفاده می‌شد. انجیر در مراکش، تونس و الجزایر هم که اقلیم مدیترانهای داشتند از محصولات باغی مهم بود.
انجیر وحشی در مناطق گرمسیری‌تر آفریقا گونه‌های مختلفی دارد که نقش مهمی در تغذیه‌ی جوامع آفریقا ایفا می‌کنند. این میوه‌های وحشی در طب سنتی فرهنگ‌های بومی قاره‌ی آفریقا نیز کاربرد دارند.