خشکی تالاب‌ها و تشدید گرد و غبار ناشی از کانون‌های داخلی
پایگاه خبری DA1news: در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد مساحت تالاب‌های کشور خشک شده‌اند و از مساحت ۳.۴ میلیون هکتاری تالاب‌های کشور نزدیک به ۴۳ درصد در شدت‌های متفاوت به منشأ و کانون برداشت گرد و غبار تبدیل شده‌اند.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی به نقل از تسنیم، در سال‌های اخیر همزمان با گرم‌شدن هوا در 6 ماهه اول سال و به‌ویژه در فصل تابستان کشور ما با هجوم ریزگردها روبه‌رو بوده است. ریزگردها پدیده‌ای جوی و مجموعه‌ای از گرد و غبار، دود و دیگر ذره‌های خشک معلق در هوا هستند که باعث کدر شدن آسمان و در اغلب موارد سبب کاهش دید نیز می‌شوند. خاستگاه ریزگرد آلاینده‌های صنعتی، آمدوشد خودروها، آتش‌سوزی جنگل‌ها، بیابان‌زایی، فرسایش خاک و… است.
در سال‌های پیش پدیده ریزگردها معمولاً جنوب، جنوب شرق و بخش‌هایی از استان‌های جنوب غربی را تحت تأثیر قرار می‌داد اما سال گذشته شدت وقوع این پدیده افزایش پیدا کرد و شاهد بودیم که 26 استان کشور ازجمله تهران با این پدیده درگیر شدند. شدت این پدیده در تهران به حدی بود که شاخص آلودگی هوا در برخی مناطق به عدد 500 رسید. سایر استان‌ها نیز شرایط بهتری نداشتند و استان‌های جنوب نزدیک به کانون وقوع ریزگردها شاخص‌های بالاتری را نیز تجربه کردند.
منشأ وقوع ریزگرد در کشور ما عمدتاً ناشی از کشورهای همسایه است و این کشورها 270 میلیون هکتار از کانون‌هایی غبارخیز تأثیرگذار بر کشور ما را تشکیل می‌هند. به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، کشورهای عراق، سوریه، عربستان و ترکمنستان در شمال شرق کشور، بیشترین تأثیر را در این موضوع دارند. در داخل کشور هم کانون‌های داخلی را داریم که کشور را در 35 نقطه درگیر کرده و وسعت این کانون‌ها به 34.6 میلیون هکتار می‌رسد.
به عقیده کارشناسان عواملی ازجمله تغییرات اقلیم، خشکسالی در سراسر جهان، تغییر پوشش زمین و پدیده بیابان‌زایی، قرار گرفتن ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان و کمبود بارش سالیانه باعث افزایش پدیده گرد و خاک در استان‌های مختلف کشور شده است اما در این میان سو‌ء مدیریت آبی و در نتیجه آن خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها، نقش اصلی را در تشکیل کانون‌های داخلی داشته است.
تالاب‌ها، پهنه‌های آبی هستند که در انتهای هر حوضه آبریز وجود دارند؛ زنده بودن تالاب‌ها نشان از مدیریت صحیح آب در آن حوضه آبریز دارد و خشک شدن آن برعکس این موضوع را نشان می‌دهد. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شواری اسلامی در تابستان سال 1401، 75 درصد مساحت تالاب‌های کشور خشک شده‌اند که این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که بی‌تدبریی در خصوص مدیریت منابع آبی در کشور رخ داده است.
تالاب‌های ایران , بحران های محیط زیست ,
همچنین به گفته مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست از مساحت 3.4 میلیون هکتاری تالاب‌های کشور نزدیک به 43 درصد در شدت‌های متفاوت به منشأ و کانون برداشت گرد و غبار تبدیل شده‌اند.
عدم تخصیص حقابه و خشک شدن تالاب‌ها درحالی اتفاق می‌افتد که بر اساس قانون جامع آب، حقابه محیط زیست باید بعد از شرب و بهداشت و مقدم بر کشاورزی و صنعت و…، باشد اما در عمل خلاف این قانون اتفاق می‌افتد.
خشکی تالاب‌ها و رودخانه‌ها کشور در چهارگوشه کشور مشکل‌ساز شده است؛ در جنوب کشور کاهش آورده کارون و خشک شدن هورالعظیم، در جنوب شرق، خشک شدن تالاب هامون، خشکی 90 درصد از مساحت دریاچه ارومیه در شمال غربی کشور، خشک شدن تالاب صالحیه در کرج، خشکی گاوخونی در اصفهان و…، باعث شده تا با فرارسیدن تابستان، گرد و غبار کشور ما در هر 4 جهت جغرافیایی با ریزگردها درگیر شود.
با توجه به نقش کلیدی خشکی تالاب‌ها در وقوع پدیده ریزگردها به نظر می‌رسد که تأمین حق‌آبه تالاب‌ها باید در اولویت قرار بگیرد و با همکاری همه نهادهای مسئول از جمله سازمان حفاظت محیط زیست, وزارت نیرو, وزارت جهاد کشاورزی, وزارت صمت و …, قانون جامع آب اجرا شود. در صورت ادامه روند تبدیل تالاب‌ها به کانون ریزگرد، اقدامات بین‌المللی درخصوص کاهش کانون‌های ریزگرد ناشی از کشورهای همسایه نیز بی‌تأثیر خواهد بود چرا که هرچه قدر از کانون‌های خارجی کم شود، کانون‌های داخل کشور افزایش پیدا می‌کند.
