چرخش بودجه‌ای مجلس به سمت زیرساخت‌های کشاورزی
پایگاه خبری داوان نیوز: بخش کشاورزی به‌عنوان محور امنیت غذایی و توسعه پایدار ایران، همواره در کانون توجه سیاست‌گذاران بودجه‌ای قرار داشته است. با اجرای قانون برنامه هفتم توسعه (۱۴۰۷-۱۴۰۳)، مصوبات بودجه‌ای کمیسیون کشاورزی مجلس در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ از جایگاهی راهبردی برخوردار شده‌اند.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی(DA1news): مصوبات بودجه‌ای کمیسیون کشاورزی مجلس در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ نشان‌دهنده تلاش برای عبور از سیاست‌های حمایتی صرف به سمت توسعه زیرساختی است. با این حال، چالش‌های ساختاری مانند وابستگی به واردات محصولات خام (۷۶ درصد صادرات کشاورزی به‌صورت فرآوری نشده) و کم‌توجهی به پژوهش، پایداری این سیاست‌ها را زیر سؤال برده‌اند. در این گزارش با بررسی اسناد بودجه‌ای و گزارش‌های تحلیلی، به واکاوی این مصوبات و پیامدهای آن‌ها می‌پردازد.
چارچوب قانونی و فرآیند تصویب
– مبانی قانونی: مصوبات بودجه‌ای سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ ذیل قانون برنامه هفتم توسعه و با تأکید بر بندهای مرتبط با امنیت غذایی (مواد ۷۸ و ۸۱) تنظیم شده‌اند .
– فرآیند تصویب: لایحه بودجه ۱۴۰۳ در دی ۱۴۰۲ و بودجه ۱۴۰۴ در مهر ۱۴۰۴ توسط رئیس‌جمهور به مجلس ارائه شد. کمیسیون کشاورزی پس از برگزاری جلسات متعدد با ذی‌نفعان، اصلاحات خود را اعمال کرد .
تحولات کلیدی بودجه کشاورزی در سال ۱۴۰۳
– افزایش ۲۹ درصدی بودجه سلامت: با پیوند مستقیم با سلامت محصولات کشاورزی و ایمنی غذایی .
– تخصیص ۳۰۲.۶ میلیون دلار به وزارت صنعت، معدن و تجارت: برای توسعه صنایع تبدیلی و کاهش ضایعات محصولات کشاورزی .
– چالش تحقق بودجه: علیرغم پیش‌بینی تحقق ۹۸ درصدی بودجه ۱۴۰۳ توسط سازمان برنامه و بودجه، افزایش ۱۲۰ درصدی مالیات بر شرکت‌های غیردولتی، فشار مضاعفی بر فعالان بخش کشاورزی وارد کرد .
مصوبات راهبردی بودجه ۱۴۰۴ برای بخش کشاورزی
۱. سیاست‌های تجاری و حمایتی
– تسهیل واردات نهاده‌ها: کاهش حقوق گمرکی محصولات کشاورزی با تعرفه پلکانی (۱۵ درصد برای کالاهای ۶۰۰-۱۰۰۰ یورویی و ۳۰ درصد برای بالاتر از ۱۰۰۰ یورو) .
– حمایت از تولید داخلی: الزام به اختصاص ۲۷ درصد از مالیات ارزش افزوده به توسعه فعالیت‌های کشاورزی جوانان و ترویج ورزش روستایی .
۲. تأمین مالی و سرمایه‌گذاری
– جذب تسهیلات خارجی: تصویب سقف ۳۰ میلیارد یورویی برای جذب تسهیلات خارجی در طرح‌های دولتی و خصوصی کشاورزی .
– اوراق مالی اسلامی: مجوز انتشار اوراق برای تأمین مالی پروژه‌های آبیاری نوین و سامانه‌های ذخیره‌سازی .
۳. مدیریت منابع آب و محیط زیست
– تمرکز بر بهینه‌سازی آب: تخصیص بودجه ویژه برای پروژه‌های آبیاری تحت فشار در مناطق کم‌آب .
– چالش زیست‌محیطی: عدم اختصاص بودجه کافی برای مقابله با خشکسالی و فرسایش خاک، علیرغم هشدارهای کارشناسی .
چالش‌های ساختاری شناسایی شده
– وابستگی به واردات: بیش از ۹۵ درصد واردات کالاهای اساسی (۱۳۸۳-۱۴۰۳) مربوط به محصولات کشاورزی خام بوده است .
– کم‌توجهی به پژوهش: عدم تخصیص بودجه کافی برای تحقیق و توسعه در بخش کشاورزی در لایحه ۱۴۰۴ .
– مشکلات قیمت‌گذاری: سیاست خرید تضمینی بدون پشتوانه تورم‌زدا، موجب انباشت بدهی دولت به کشاورزان شده است .
پیشنهادات سیاستی برای بهبود
۱. بازنگری در الگوی واردات:
– انتقال از واردات محصولات خام به فناوری‌های کشاورزی (پیشنهاد ).
۲. تقویت بودجه پژوهش:
– اختصاص حداقل ۱ درصد بودجه بخش به تحقیقات کشاورزی هوشمند.
۳. اصلاح نظام خرید تضمینی:
– جایگزینی تدریجی با بیمه‌های محصولات و پرداخت مستقیم یارانه.
۴. توسعه زیرساخت‌های دیجیتال:
– ایجاد پلتفرم‌های توزیع هوشمند محصولات اساسی .
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، تحقق چشم انداز «تولید پایدار کشاورزی» مستلزم بازنگری در الگوی تخصیص بودجه با تأکید بر:
– توسعه زنجیره ارزش محصولات
– سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کاهش ضایعات
– یکپارچه‌سازی سیاست‌های آبی و زیست‌محیطی می‌باشد.
این گزارش نشان می‌دهد که علیرغم افزایش کمّی بودجه، اثربخشی مصوبات منوط به نگاه کیفی به چرخه تولید کشاورزی است.
