سازمان تات؛ سپر امنیت غذایی در طوفان بحران‌ها
پایگاه خبری داوان نیوز: سازمان تات با تبدیل تهدیدهای تحریمی به فرصت‌های دانش‌بنیان، ثابت کرده است که تحقیقات هدفمند و آموزش کشاورزان، کلید عبور از بحران‌هاست.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی(DA1news): سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) به عنوان “مغز روشنگر و قلب تپنده بخش کشاورزی ایران” ، نقشی حیاتی در توسعه پایدار این بخش ایفا می‌کند. در شرایط بحرانی نظیر جنگ و تحریم‌ها، نقش این سازمان در حفظ امنیت غذایی از طریق تحقیقات دانش‌بنیان، آموزش کشاورزان و توسعه فناوری‌های مقاوم‌ساز، به عاملی تعیین‌کننده تبدیل شده است.
نقش تات در بحران‌های تاریخی
۱. جنگ تحمیلی: خودکفایی در تیررس تحریم‌ها
در دوران جنگ ایران و عراق، تات با تمرکز بر تولید بذرهای مقاوم و بهینه‌سازی الگوی کشت، زمینه‌ساز خودکفایی نسبی در محصولات استراتژیک مانند گندم شد. تدوین الگوهای کشت منطقه‌ای بر اساس شرایط آب‌وهوایی، کاهش وابستگی به واردات نهاده‌ها را ممکن ساخت .
۲. تحریم‌ها: تولید داخلی به جای واردات
– بذرهای مقاوم: معرفی ۹۵۰ رقم بذر جدید زراعی و باغی توسط موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کشور، وابستگی به بذرهای وارداتی را کاهش داد .
– جایگزینی نهاده‌ها: توسعه کودهای زیستی و آفت‌کش‌های طبیعی در پاسخ به کمبود نهاده‌های شیمیایی تحت تحریم‌ها .
راهبردهای دانش‌بنیان تات برای تاب‌آوری
۱. فناوری‌های مقابله با کم‌آبی
– ارقام متحمل به خشکی: تولید محصولاتی مانند ذرت و گندم کم‌آب‌بر که تا ۴۰٪ مصرف آب را کاهش می‌دهند .
– سیستم‌های آبیاری هوشمند: ترویج آبیاری قطرهای در استان‌های خشک نظیر کرمان، که بهره‌وری آب را تا ۷۰٪ افزایش داد .
۲. توسعه کشت‌های جایگزین
– اقتصاد دریامحور: راه‌اندازی پژوهشکده میگو در بوشهر که این استان را به قطب تولید میگوی کشور تبدیل کرد. این اقدام در شرایط تحریم، جایگزینی برای محصولات وارداتی شد .
– کشت گلخانه‌های بومی: توسعه گلخانه‌های کم‌هزینه با قابلیت تولید در مناطق خشک، وابستگی به واردات سبزیجات را کاهش داد .
۳. زنجیره ارزش ضدتحریمی
– کاهش ضایعات: راه‌اندازی زنجیره‌های سردخانهای و پلتفرم‌های بازاریابی آنلاین که ضایعات محصولات را از ۳۰٪ به ۱۵٪ رساند .
– بازارهای صادراتی: ایجاد شبکه‌های توزیع برای محصولات راهبردی مانند پسته و زعفران به مقاصد آسیایی و اروپایی تحت تحریم‌ها .
آموزش و ترویج؛ سلاح نامرئی کشاورزان
۱. نقش پژوهشگران به عنوان “معلمان کشاورزی”
– انتقال دانش روز به ۳۰٪ کشاورزان طی ۵ سال اخیر .
– تورهای ترویجی: برنامه‌هایی مانند بازدید مزارع الگویی در شوشتر و دزفول برای آموزش روش‌های کشت مقاوم .
۲. تأثیر آموزش در بحران‌ها
– طرح‌های زمستان‌گذرانی زنبورها: آموزش روش‌های جدید به زنبورداران اردبیل که تلفات زمستانی را ۳۰٪ کاهش و تولید عسل را ۲۰٪ افزایش داد .
– مدیریت باغ‌ها در ایلام: آموزش هرس و تغذیه صحیح که عملکرد باغات را در شرایط کم‌آبی بهبود بخشید .
چالش‌ها و راهکارهای آینده
۱. موانع پیش‌رو
– فقدان بودجه پژوهشی: تنها ۰.۵۹٪ تولید ناخالص داخلی به تحقیق اختصاص می‌یابد (در حالی که هدف برنامه ۴٪ تا ۱۴۰۴ است!) .
– کم‌آبی شدید: پیش‌بینی کاهش منابع آبی از ۷۰ به ۶۰ میلیارد مترمکعب تا ۱۴۳۰ .
۲. راهکارهای کلیدی
– افزایش سهم بودجه تحقیقاتی به حداقل ۲٪ تولید ناخالص داخلی .
– توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه بیوتکنولوژی برای تولید نهاده‌های داخلی .
– اجرای سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی به عنوان سندی فرادولتی .
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، دستاوردهایی مانند تولید ۱۸۰ میلیون تن غذا تا ۱۴۳۰ با وجود کاهش ۱۰ میلیارد مترمکعبی آب ، گواه ظرفیت این نهاد برای تضمین امنیت غذایی ایران در سخت‌ترین شرایط است. آینده کشاورزی ایران در گرو حمایت از تات به عنوان “پیشران توسعه” و تبدیل آن به کانون نوآوری‌های ضدتحریمی است.
