جنگ 12روزه؛ «شوک سیستمی» در تجارت بین المللی غلات
پایگاه خبری داوان نیوز: جنگ اسرائیل و آمریکا با ایران به عنوان “شوک سیستمی” در تجارت غلات عمل کرده که اثرات آن فراتر از نوسانات قیمت، به بازطراحی ژئواکونومی کشاورزی منجر خواهد شد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی (DA1news): تأثیر جنگ اسرائیل و آمریکا با ایران بر تجارت جهانی غلات تحلیل چندبعدی بحران بین المللی را در برداشت. درگیری نظامی اخیر اسرائیل و آمریکا با ایران علاوه بر پیامدهای سیاسی و انرژی، زنجیره تأمین کشاورزی جهانی را بهو یژه در بخش غلات با چالشهای جدی مواجه کرده است.
این گزارش با بررسی ابعاد مختلف بحران، نشان میدهد که چگونه نااطمینانی ژئوپلیتیک، اختلال در کریدورهای لجستیک و تغییر الگوهای تجاری، امنیت غذایی جهانی را تحت تأثیر قرار داده است.
۱. بستر ژئوپلیتیک و آغاز بحران
– گستره درگیری: حملات متقابل اسرائیل و ایران ، با هدف قراردادن تأسیسات حیاتی از جمله میدان گازی پارس جنوبی و پالایشگاههای نفتی، نه تنها بازار انرژی بلکه تجارت کشاورزی را متأثر کرد .
– نقش تنگه هرمز: این تنگه که ۲۰٪ تجارت نفت جهانی و ۸٪ واردات غلات خاورمیانه از آن عبور میکند، به کانون بحران تبدیل شد. از سوی دیگر چالش ها و بحران های به وجود آمده در خلیج فارس و تنگه هرمز، هزینه های بیمه کشتیهای حامل غلات را تا ۳۰۰٪ افزایش داد و مسیرهای جایگزین مانند عمان را به گزینه های پرهزینه بدل کرد .
۲. مکانیسمهای تأثیرگذار بر بازار غلات
۲.۱. نوسانات قیمت گندم: واکنش به اخبار
– رشد کوتاه مدت: قیمت گندم در بورس شیکاگو ظرف ۱۰ روز پس از آغاز درگیری ۱۰٪ افزایش یافت (از ۵.۲۲ به ۵.۹۰ دلار در هر بوشل) به ویژه به دلیل نگرانی از اختلال در صادرات روسیه و اوکراین .
– سقوط مجدد: با اعلام آتش بس موقت و بهبود پیش بینی تولید جهانی (افزایش ۲ میلیون تنی پیش بینی شورای بین المللی غلات به ۸۰۸ میلیون تن)، قیمت ها به سطح ۵.۲۴ دلار بازگشت .
۲.۲. اختلال در زنجیره تأمین
– مشکلات پرداخت و بیمه: واردات ذرت برزیل به ایران (۲۴٪ صادرات برزیل) با موانعی مانند مسدود شدن پرداخت ها و رد بیمه کشتی ها مواجه شد.
– گمرکات مسدود: ۱۰۰,۰۰۰ تن برنج باسمه ای هند در بنادر این کشور به دلیل توقف حمل ونقل به ایران زمین گیر شد.
۲.۳. اثرات غیرمستقیم: انرژی و تورم
– نفت به عنوان محرک: هر ۱۰ دلار افزایش قیمت نفت، تورم جهانی را ۰.۵٪ افزایش میدهد. پیشبینی قیمت ۱۳۰ دلاری نفت در صورت بسته شدن تنگه هرمز، هزینه تولید و نقل غلات را بهشدت بالا میبرد .
– کاهش رشد اقتصادی: جنگ گسترده میتواند تا ۰.۸٪ از تولید ناخالص جهانی بکاهد و تقاضا برای کالاهای اساسی را کاهش دهد .
۳. تأثیرات منطقه ای: امنیت غذایی در خطر
۳.۱. خاورمیانه: وابستگی به واردات
– آسیب پذیری بالا: کشورهای حاشیه خلی جفارس (مانند امارات و عربستان) ۹۰٪ غلات مصرفی خود را وارد میکنند. اختلال در تنگه هرمز میتواند قحطی را در این منطقه تشدید کند .
– آمار گرسنگی: پیش از جنگ، ۶۶.۱ میلیون نفر (۱۴٪ جمعیت عرب) با گرسنگی مواجه بودند. جنگ احتمال تشدید این رقم را افزایش میدهد.
۳.۲. ایران: مدیریت بحران داخلی
– سیاستهای تنظیم بازار: دولت ایران با استفاده از ذخایر استراتژیک و استقرار نانوایی های سیار مانع از کمبود آرد شد. وزیر جهاد کشاورزی ادعا کرد: “هیچ کمبودی در سطح کشور وجود نداشت” .
– تخریب زیرساختها: حملات به مزارع شمال ایران و انبارهای غله، خسارات جزئی وارد کرد، اما برنامه خودکفایی گندم را به اولویت تبدیل کرد.
۳.۳. سایر بازیگران
– افغانستان: طالبان برای کاهش وابستگی به ایران، مذاکرات واردات گندم خام با روسیه را تشدید کرد.
– استرالیا: کشاورزان از افزایش قیمت استقبال کردند، اما بهبود پیشبینی تولید جهانی این مزیت را کوتاه مدت کرد .
۴. استراتژیهای تطبیقی: بازطرافی تجارت
– تنوع بخشی مسیرها: بازرگانان برزیلی مسیرهای جایگزین از طریق آفریقای جنوبی را برای صادرات ذرت به خاورمیانه آزمودند.
– تغییر الگوهای خرید: واردکنندگان خلی جفارس (مثل عربستان) ذخایر گندم را از ۶ به ۹ ماه افزایش دادند.
– سیاستهای تجاری جدید: توافق چین و آمریکا برای کاهش تعرفه ها، امیدواری به بهبود تجارت غلات را افزایش داد.
۵. چشم انداز آینده و توصیه ها
– عوامل کلیدی:
– تداوم آتش بس یا تشدید درگیری در تنگه هرمز.
– گزارشهای برداشت گندم روسیه و اوکراین (پیش بینی ۸۴ میلیون تنی روسیه در ۲۰۲۵) .
– اثرات تغییرات آب وهوایی بر تولید غلات در آمریکا و اتحادیه اروپا.
– خطرات سیستمیک:
– کاهش ۰.۳٪ رشد جهانی در صورت کوچک شدن اقتصاد ایران.
– تبدیل خاورمیانه به “هاتاسپات گرسنگی” با گسترش جنگ.
– راهکارهای راهبردی:
– هوشمندسازی انبارهای غله برای رصد لحظ های موجودی (تجربه موفق ایران) .
– ایجاد کریدورهای بشردوستانه تحت نظارت سازمان ملل برای انتقال غلات.
– توسعه زراعت اقلیم-هوشمند در کشورهای وابسته به واردات.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، جنگ 12 روزه اسرائیل و آمریکا با ایران به عنوان “شوک سیستمی” در تجارت غلات عمل کرده که اثرات آن فراتر از نوسانات قیمت، به بازطراحی ژئواکونومی کشاورزی منجر خواهد شد. در حالی که بهبود پیشبینی تولید جهانی در کوتاه مدت فشار قیمتی را کاهش میدهد، آسیب پذیری خاورمیانه و وابستگی به کریدورهای حیاتی (مثل هرمز) نشان میدهد که “امنیت غذایی” بدون تاب آوری منطقه ای دستن یافتنی است. پایش تنگه هرمز، دیپلماسی چندجانبه برای تضمین عبور کشتیها و سرمایه گذاری در ذخایر استراتژیک غله، باید در اولویت دولتها قرار گیرد.
