تولیدکنندگان سموم در محاق تغییرات ساختاری
پایگاه خبری داوان نیوز: چالش‌های بخش خصوصی و تولیدکنندگان سموم کشاورزی با انتشار خبر انحلال و یا سازمان حفظ نباتات دوچندان شد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، با توجه به مصوبه احتمالی دولت برای انحلال سازمان حفظ نباتات کشور و ادغام آن در ساختار کلان وزارت جهاد کشاورزی، بخش خصوصی و تولیدکنندگان سموم کشاورزی با چالش‌های عمیق و چندبعدی مواجه خواهند شد. این تغییر ساختاری می‌تواند پیامدهای جدی برای امنیت غذایی، سلامت محیط زیست و اقتصاد صنعت کشاورزی ایران داشته باشد.
چالش‌های کلیدی پیش روی بخش خصوصی و تولیدکنندگان:
1. خلأ نظارتی و استانداردسازی:
کاهش یکپارچگی نظارتی: سازمان حفظ نباتات متولی اصلی تدوین استانداردها، نظارت بر تولید، واردات، توزیع و مصرف سموم است. انحلال آن می‌تواند منجر به موازی‌کاری، تداخل وظایف و نهایتاً کاهش اثربخشی نظارت بر کیفیت و سلامت سموم شود.
خطر افزایش سموم قاچاق و تقلبی: ضعف در نظارت یکپارچه، فضای مساعدتری برای ورود و توزیع سموم قاچاق، تاریخ گذشته یا تقلبی ایجاد می‌کند که هم برای کشاورزان خطرناک است و هم به تولیدکنندگان داخلی قانون‌مند آسیب می‌زند.
2. تاخیر و پیچیدگی در فرآیندهای ثبت و صدور مجوز:
کاهش تخصص‌گرایی: سازمان حفظ نباتات دارای کارشناسان متخصص در زمینه‌های آفات، بیماری‌ها، علف‌های هرز و سموم است. ادغام در ساختار بزرگتر وزارتخانه ممکن است باعث کاهش دسترسی به تخصص فنی و طولانی‌تر شدن فرآیندهای ثبت سموم جدید یا تمدید مجوزها شود.
تاخیر در دسترسی به فناوری‌های نوین: کندی در ارزیابی و ثبت سموم جدید (با اثرگذاری بالاتر و مخاطرات کمتر) تولیدکنندگان داخلی را در رقابت با محصولات خارجی تضعیف کرده و کشاورزان را از دسترسی به آخرین فناوری‌ها محروم می‌کند.
3. تضعیف تحقیقات و پایش ملی:
کاهش توان پایش آفات و بیماری‌ها: شبکه مراقبت و پیش‌آگاهی سازمان حفظ نباتات نقش حیاتی در رصد و هشدار به موقع شیوع آفات و بیماری‌های جدید دارد. تضعیف این شبکه به دلیل ادغام، می‌تواند منجر به شیوع گسترده آفات و خسارات سنگین به محصولات کشاورزی شود.
کمرنگ شدن پژوهش‌های کاربردی: ارتباط نزدیک این سازمان با بخش تحقیقات در زمینه نیازهای واقعی مبارزه با آفات و توسعه روش‌های جایگزین ممکن است آسیب ببیند.
4. ابهام در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان:
کاهش تمرکز بر سلامت گیاهی: ادغام در وزارتخانه ممکن است باعث شود اولویت‌های “حفظ نباتات” و “مدیریت مصرف سموم” در میان انبوهی از وظایف دیگر وزارتخانه کمرنگ شود.
نوسانات سیاستی: تغییر مکرر ساختارها و مسئولان در وزارتخانه می‌تواند منجر به بی‌ثباتی در سیاست‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به سموم و مبارزه با آفات شود که برنامه‌ریزی بلندمدت بخش خصوصی را مختل می‌کند.
5. افزایش هزینه‌های تطبیق و رقابت ناعادلانه:
سردرگمی در پیروی از مقررات: تولیدکنندگان برای تطبیق با ساختار جدید، مقررات احتمالی جدید و مراجع نظارتی متعدد، ممکن است متحمل هزینه‌های اضافی (زمانی و مالی) شوند.
رقابت با محصولات غیراستاندارد: نظارت ضعیف‌تر می‌تواند به محصولات غیراستاندارد (قاچاق یا تقلبی) اجازه رشد دهد و بازار تولیدکنندگان داخلی که هزینه‌های استانداردسازی و کنترل کیفیت را متحمل می‌شوند، کوچک‌تر کند.
6. کاهش اعتماد بین‌المللی و محدودیت صادرات:
تضعیف گواهی‌های بهداشتی: صدور گواهی بهداشت گیاهی (فیتوسانتری) برای صادرات محصولات کشاورزی معمولاً بر عهده سازمان حفظ نباتات است. هرگونه ابهام یا کاهش اعتبار این گواهی‌ها به دلیل تغییر ساختار، می‌تواند صادرات محصولات کشاورزی ایران را با مشکل مواجه کند.
نگرانی بازارهای جهانی: شرکای تجاری ممکن است نسبت به توانایی ایران در کنترل آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای و تضمین سلامت محصولات در غیاب یک نهاد تخصصی متمرکز ابراز نگرانی کنند.
به گزارش خبرنگار اخبار روزانه کشاورزی، انحلال سازمان حفظ نباتات و ادغام آن بدون برنامه‌ریزی دقیق و جبران ظرفیت‌های از دست رفته، تهدیدی جدی برای سلامت گیاهی، امنیت غذایی و صنعت تولید سموم کشور است. بخش خصوصی و تولیدکنندگان با چالش‌های نظارتی، تاخیر در فرآیندها، افزایش هزینه‌ها و رقابت ناعادلانه روبرو خواهند شد.
پیشنهادات برای کاهش تبعات:
1. ضمانت حفظ استقلال عملیاتی و تخصصی: در صورت ادغام، ایجاد “معاونت تخصصی حفظ نباتات” با اختیارات کافی و حضور کارشناسان مجرب در ساختار جدید ضروری است.
2. شفاف‌سازی فرآیندها و کاهش بروکراسی: تعیین دقیق مرجع صدور مجوزها، استانداردها و نظارت و اعلام آن به بخش خصوصی برای جلوگیری از سردرگمی.
3. تقویت همکاری با بخش خصوصی: ایجاد کمیته‌های مشترک با انجمن‌های تولیدکنندگان سموم و کشاورزان برای انتقال تجربیات و نیازها.
4. تضمین تداوم پایش و پیش‌آگاهی: تخصیص منابع کافی و حفظ شبکه کارشناسان در استان‌ها برای پایش آفات و بیماری‌ها.
5. تسریع در ثبت سموم: ایجاد سازوکارهای شفاف و سریع برای ارزیابی و ثبت سموم جدید و کم‌خطرتر.
6. مبارزه جدی با قاچاق: تقویت هماهنگی بین‌دستگاهی (وزارت جهاد، وزارت صمت، گمرک، قوه قضائیه) برای مقابله با سموم قاچاق و تقلبی.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، هرگونه تغییر در ساختار سازمان حفظ نباتات باید با در نظر گرفتن حفظ تخصص، تقویت نظارت، تسهیل فرآیندها برای تولیدکنندگان قانون‌مند و تضمین امنیت غذایی کشور انجام شود. شتابزدگی و عدم توجه به هشدارهای بخش خصوصی و کارشناسان می‌تواند خساراتی جبران‌ناپذیر به بخش کشاورزی و محیط زیست ایران وارد کند. اصلاح ساختار باید منجر به کارایی بیشتر شود، نه تضعیف ارکان اساسی سلامت گیاهی و تولید محصولات کشاورزی سالم.