تاریخچه‌ی کشت انار در جهان؛ ایران بزرگترین تولیدکنندگان انار جهان
پایگاه خبری DA1news: انار این میوه‌ی بهشتی در متون مقدس جایگاه ویژه‌ای دارد. قدیمی‌ترین اشاره به این میوه به متون زرتشتی برمی‌گردد که مطابق آنها، زرتشت به اسفندیار انار هدیه داد که نمادی از پاکی، برکت، آفرینش و زندگی جاودانه است. این هدیه در شاهنامه‌ی فردوسی نشان از قدرت معنوی و پایداری در برابر سختی‌ها در زندگی اسطوره‌ای ایران داشت. در قرآن نیز در سوره‌های الانعام و الرحمن خداوند از انار به‌عنوان یکی از نعمت‌های الهی یاد کرده است. در تورات، انجیل و متون صوفیانه‌ی پس از اسلام نیز به انار اشاره شده است. در این نوشته، به تاریخچه‌ی کشت این میوه در ایران و جهان می‌پردازیم.
به گزارش اخبار روزانه‌ی کشاورزی انار از زمان‌های دور به دلیل خواص درمانی و طعم خاص خود، میوه‌ی محبوبی بوده و در بسیاری از فرهنگ‌ها به‌عنوان نمادی از باروری، زندگی و نعمت مورد احترام قرار می‌گرفته است. این میوه در اساطیر یونان به‌عنوان میوه‌ای معرفی شده که با زندگی پس از مرگ در ارتباط است.
انار در اصل بومی جنوب غربی آسیا و شمال آفریقاست و شواهدی از کشت آن در مصر باستان، ایران، هند و منطقه‌ی قفقاز وجود دارد.
انار در قاره‌ی آسیا
کشت انار در قاره‌ی آسیا تاریخچه‌ای کهن دارد و به‌طور گسترده در این قاره پرورش می‌یافته و از نظر فرهنگی، مذهبی و اقتصادی اهمیت ویژه‌ای داشته است. انار از میوه‌های بومی ایران است و شواهد تاریخی نشان می‌دهد که از دوران هخامنشیان در این منطقه کشت می‌شده است و در کتیبه‌های تخت جمشید نیز نقش انار حک شده که نشان از اهمیت آن در دوران باستان دارد.
تاریخچه‌ی کشت انار در هند نیز به دوران باستان برمی‌گردد و در متون مذهبی و دارویی هند به آن اشاره شده است. این میوه در معابد و آیین‌های هندو استفاده می‌شده و در برخی افسانه‌های هندی نیز نماد باروری و زندگی دوباره است.
در چین این میوه به‌ویژه در فرهنگ‌های سنتی به‌عنوان نماد طول عمر و خوشبختی شناخته می‌شده و در مراسم فرهنگی و مذهبی چینی نقش ویژه‌ای داشته است.
در شرق میانه و کشورهای آسیای غربی مانند عراق و سوریه انار از دوران باستان در کشاورزی و فرهنگ محلی نقش برجسته‌ای داشته است. این میوه در مراسم مذهبی و سنتی مردم این مناطق جایگاه ویژه‌ای داشته و به‌عنوان نمادی از حیات و زایش در نظر گرفته می‌شده است.
امروزه کشورهای ایران، هند، چین، ترکیه مهم‌ترین تولیدکنندگان انار در قاره‌ی آسیا هستند.
انار در ایران باستان
در ایران باستان انار به‌عنوان نماد باروری و زایش شناخته می‌شده و اعتقاد بر این بوده که دانه‌های متعدد انار، که درون پوست سخت و قرمز آن قرار دارد، به‌طور نمادین به تولیدمثل و تکثیر زندگی اشاره دارد. در فرهنگ ایران باستان این میوه همچنین با مفهوم زندگی جاودانه و حیات پس از مرگ مرتبط بوده و در بسیاری از باورهای ایرانی، نمادی از جادودانگی و آغاز دوباره بوده است. انار همچنین نمادی از ثروت و رفاه بود و در جشن‌های ایران باستان به‌عنوان میوه‌ای خاص از آن استفاده می‌شد.
در اساطیر ایرانی، انار در اتباط با الهه‌ها و شخصیت‌های اسطوره‌ای دیده می‌شود و در برخی از داستان‌های اساطیری ایران به‌عنوان هدیه‌ای از سوی خداوند و الهه‌ها در نظر گرفته می‌شود و نشان‌دهنده‌ی نعمت‌های الهی و قدرت‌های معنوی است.
انار تا اندازه‌ای با فرهنگ و باورهای مردم ایران عجین بوده که در گذشته سنت نار زدن در عروسی‌های ایرانی نقش ویژه‌ای داشته است. در این سنت در شب عروسی یا پس از مراسم عقد اناری را بر زمین می‌زدند تا دانه‌های آن پراکنده شود و برای عروس و داماد شادی و خوشبختی به ارمغان بیاورد.
کشت انار در ایران تاریخچه‌ای بس طولانی دارد و شواهد تاریخی نشان می‌دهد از دوران هخامنشایان در ایران کشت می‌شده است.
در متون باستانی، متون دوره‌ی ساسانی و پس از دوران اسلامی، انار یکی از میوه‌های محبوب و باارزش بوده و در آثار ابن‌سینا و رازی به‌عنوان میوه‌ای با ویژگی‌های درمانی و دارویی معرفی شده است. خواص این میوه به‌طور خاص در قانون ابن‌سینا ذکر شده و گفته شده است که برای درمان بیماری‌های گوارشی، بهبود سلامت قلب، تقویت پوست و جلوگیری از پیری استفاده می‌شده است.
انار همچنین در هنر ایرانی (به‌ویژه قالی‌بافی، معماری و هنرهای تزیینی) به کار رفته است و در ادبیات فارسی نیز به‌طور گسترده در آثار شاعران بزرگ ایرانی مانند فردوسی، حافظ، سعدی و مولانا، نمادی از زندگی، تجدید حیات و پایداری بوده است.
ایران در حال حاضر از بزرگترین تولیدکنندگان انار جهان است و کشت آن به‌ویژه در استان‌های فارس، کرمان، یزد و خراسان جنوبی رواج دارد و محصولاتی مانند انار خشک‌شده، رب انار و آب انار نیز از آن تولید می‌شود که در آشپزی ایرانی نقش ویژه‌ای دارد. شهرستان‌های کوار، مرودشت و شیراز در استان فارس، راین، بافت و بم در استان کرمان، میبد و اردکان در استان یزد، نهبندان و سرایان در استان خراسان جنوبی، نایین و کاشان در استان اصفهان و مشهد و فریمان در استان خراسان رضوی، مهم‌ترین تولیدکنندگان انار ایران هستند.
در ایران سالانه 500 هزار تا 700 هزار تن انار تولید می‌شود و به بازارهای بین‌المللی نیز صادر می‌شود. کشورهای افغانستان، عراق، پاکستان، امارات متحده‌ی عربی، پاکستان، عمان، کویت، بحرین، روسیه، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، آلمان، هلند و فرانسه از واردکنندگان انار ایرانی هستند.
انار در قاره‌ی اروپا
تاریخچه‌ی ورود انار به قاره‌ی اروپا، احتمالاً به دوران باستان برمی‌گردد. این میوه از آن زمان به‌طور گسترده در مناطق مدیترانه‌ای اروپا کشت می‌شده و در فرهنگ‌های مدیترانه‌ای، میوه‌ای ارزشمند و نمادین بوده است. این میوه در یونان و روم باستان نمادی از خوشبختی و زندگی جاودانه بوده و در جشن‌ها و مراسم مذهبی، به‌ویژه عید پراتیکا و سال نو، نمادی از پایداری و قدرت بوده است.
در دوران روم باستان انار به‌طور گسترده در اسپانیا و جنوب فرانسه‌ی امروزی کشت می‌شد و پس از سقوط امپراتوری روم، کشت آن در کشورهای مدیترانه‌ای اروپا ادامه یافت. در قرون وسطی و دوران رنسانس، انار میوه‌ای شاهانه بود و در دربارهای اروپایی دیده می‌شد. هنرمندان اروپایی در این دوران‌ها، انار را به‌عنوان نمادی از شادی، عشق و زندگی به تصویر کشیده‌اند.
امروزه اسپانیا، یونان، ایتالیا، ترکیه و فرانسه بزرگترین تولیدکنندگان انار قاره‌ی اروپا هستند و سهم عمده‌ای از مصرف داخلی و صادرات این میوه را نیز به خود اختصاص داده‌اند.
انار در قاره‌ی آمریکا
انار توسط استعمارگران به قاره‌ی آمریکا وارد شد. احتمالاً این میوه در قرن شانزدهم به آمریکا رفته است. در این قرن انار به کشورهای مستعمره مانند مکزیک و پرو وارد شد و علاوه‌بر مکزیک و پرو، در آرژانتین و شیلی نیز به‌خوبی پرورش یافت.
استعمارگران در قرن هجدهم انار را به آمریکای شمالی بردند و به نظر می‌رسد اولین بار توسط راهبان اسپانیایی که برای مأموریت‌های مذهبی به آمریکای شمالی می‌رفتند، کاشته شده باشد.
ایالات متحده یکی از تولیدکنندگان انار در قاره‌ی آمریکاست و ایالت‌های کالیفرنیا و آریزونا آب‌وهوای مناسب کشت این میوه را دارند. کالیفرنیا هم‌اکنون بزرگترین تولیدکننده‌ی انار در آمریکای شمالی است. در آمریکای مرکزی، انار در مناطق شمال مکزیک کشت می‌شود و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود. در آمریکای جنوبی نیز در کلمبیا و پرو کشت انار به‌صورت محدود رایج است.
این میوه هم‌اکنون در بازارهای قاره‌ی آمریکا میوه‌ی محبوبی است و مصرف آن در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
انار در قاره‌ی آفریقا
انار از دوران باستان، از طریق تبادلات تجاری و فرهنگی، از آسیای غربی و ایران به قاره‌ی آفریقا وارد شد. در دوران فنیقی‌ها و کارتاژها، انار یکی از میوه‌های پرطرفدار در شمال آفریقا بود و به مناطق مدیترانه‌ای نیز صادر می‌شد. کشت این میوه همچنین در دوران روم باستان در تونس و الجزایر گسترش یافت.
امروزه کشور مصر از بزرگترین تولیدکنندگان انار آفریقاست و این میوه در مناطق جنوبی و شرقی این کشور به‌طور گسترده‌ای کشت می‌شود. مراکش، الجزایر، تونس و لیبی نیز از تولیدگنندگان این میوه در قاره‌ی آفریقا هستند. پرورش این میوه در آفریقای جنوبی نیز گسترش یافته است.
انار در اقیانوسیه
انار در قرن 18 میلادی و در زمان استعمار، توسط اولین مهاجران اروپایی به استرالیا وارد شد و کشت آن در قرن نوزدهم در استرالیا گسترش یافت.
کشت انار در قاره‌ی اقیانوسیه در آب‌هوای خشک و مدیترانه‌ای انجام می‌شود. در ایالت‌های جنوبی استرالیا و ویکوتوریا به دلیل تابستان‌های گرم و وخشک و زمستان‌های معتدل شرایط خوبی برای کشت انار وجود دارد. در برخی کشورهای جزیره‌ای اقیانوسیه مانند نئوکالدونیا و جزایر قناری که آب‌وهوای مدیترانه‌ای دارند، شرایط مساعدی برای پرورش انار وجود دارد و این محصول در مقیاس محدود تولید می‌شود. در برخی از مناطق نیوزیلند به‌ویژه مناطق شمالی که آب‌وهوای گرمی دارند نیز انار به عمل می‌آید.
