از آموزش تا اجرا: نقش موسسه آموزش و ترویج در مدیریت منابع آب و خاک
پایگاه خبری DA1news: موسسه آموزش و ترویج کشاورزی به‌عنوان نهاد تخصصی زیرمجموعه سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، نقش محوری در ارتقای دانش و مهارت‌های بهره‌برداران بخش کشاورزی ایفا می‌کند. در بخش آب و خاک، این موسسه با هدف بهینه‌سازی مصرف منابع آب، حفظ و بهبود کیفیت خاک و ترویج روش‌های نوین کشاورزی پایدار فعالیت می‌نماید.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی با اجرای برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و ترویجی، گام‌های مؤثری در جهت مدیریت پایدار منابع آب و خاک برداشته است. با این حال، برای دستیابی به اهداف بلندمدت، نیازمند تقویت زیرساخت‌ها، افزایش تعامل با ذی‌نفعان و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است.
عملکرد موسسه در بخش آب و خاک
۱. آموزش‌های تخصصی و ترویجی
– برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان، کارشناسان و مروجان در زمینه‌های:
– مدیریت بهینه آبیاری (تحت فشار، قطره‌ای، هوشمند)
– روش‌های کاهش تبخیر و هدررفت آب
– اصلاح و حاصلخیزی خاک‌های شور و قلیایی
– استفاده از کودهای زیستی و کاهش مصرف کودهای شیمیایی
– کارگاه‌های عملی در مزارع الگویی برای نمایش تأثیر روش‌های نوین آبیاری و خاک‌ورزی.
۲. پروژه‌های تحقیقاتی و ترویجی
– اجرای طرح‌های پایلوت مانند کشت‌های کم‌آب‌بر (ذرت، گندم، چغندر) در مناطق مختلف کشور.
– همکاری با مراکز پژوهشی برای توسعه سامانه‌های پایش کیفیت خاک و آب.
– معرفی گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی و شوری به کشاورزان.
۳. توسعه زیرساخت‌های دانشی
– تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خاک‌های کشاورزی به همراه توصیه‌های مدیریتی.
– انتشار کتابچه‌ها، بولتن‌ها و کلیپ‌های آموزشی در زمینه حفظ منابع آب و خاک.
– راه‌اندازی پلتفرم‌های دیجیتال (اپلیکیشن‌ها، وبینارها) برای دسترسی آسان کشاورزان به اطلاعات.
۴. مشارکت در برنامه‌های ملی
– همکاری با پروژه‌های ملی مانند طرح احیای آب‌های زیرزمینی و کاهش فرسایش خاک.
– مشارکت در اجرای سند ملی سازگاری با کم‌آبی در بخش کشاورزی.
برنامه‌های آینده
۱. توسعه آموزش‌های مجازی با تمرکز بر بحران آب و خاک.
۲. ترویج کشاورزی حفاظتی (کاهش شخم، حفظ بقایای گیاهی، تناوب کشت).
۳. اجرای پروژه‌های الگویی در حوضه‌های آب‌خیز بحرانی.
۴. تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای انتقال فناوری‌های روزآمد در مدیریت آب و خاک.
چالش‌ها و پیشنهادها
– چالش: کمبود اعتبارات برای گسترش پروژه‌های آموزشی-ترویجی.
پیشنهاد: جذب مشارکت بخش خصوصی و سازمان‌های بین‌المللی.
– چالش: مقاومت برخی کشاورزان در پذیرش روش‌های نوین.
پیشنهاد: افزایش بازدیدهای میدانی و اثبات سودآوری روش‌ها.
آمار عملکرد در بخش آموزش و ترویج (سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳)
۱. دوره‌های آموزشی برگزار شده:
– تعداد کل دوره‌ها: ۱۲۰۰ دوره (مجازی، حضوری و ترکیبی)
– مدیریت آب: ۶۰۰ دوره (شامل آبیاری قطره‌ای، هوشمند، کاهش تبخیر)
– مدیریت خاک: ۴۰۰ دوره (شامل اصلاح خاک‌های شور، کودهای زیستی)
– سایر: ۲۰۰ دوره (کشت‌های کم‌آب‌بر، پایش کیفیت آب و خاک)
– تعداد فراگیران: بیش از ۳۵٬۰۰۰ نفر (کشاورزان، کارشناسان، مروجان)
۲. پروژه‌های پایلوت اجراشده:
– تعداد پروژه‌ها: ۸۵ پروژه در ۲۰ استان کشور
– سطح زیرکشت:
– کشت‌های کم‌آب‌بر (ذرت، گندم، چغندر): ۱۲٬۰۰۰ هکتار
– خاک‌های شور و قلیایی اصلاح‌شده: ۵٬۰۰۰ هکتار
– استفاده از سامانه‌های آبیاری نوین: ۸٬۰۰۰ هکتار
۳. بازدیدهای میدانی و کارگاه‌های عملی:
– تعداد بازدیدها: ۳۵۰ مورد (با حضور ۱۵٬۰۰۰ بهره‌بردار)
– مزارع الگویی: ۱۲۰ مزرعه در مناطق مختلف کشور
برنامه‌های آینده با اهداف کمی (۱۴۰۴)
۱. افزایش دوره‌های آموزشی به ۱٬۵۰۰ دوره با پوشش ۵۰٬۰۰۰ فراگیر.
۲. توسعه پروژه‌های پایلوت به ۱۲۰ پروژه با سطح زیرکشت ۲۰٬۰۰۰ هکتار.
۳. راه‌اندازی ۱۰۰ مزرعه الگویی جدید با تمرکز بر کشاورزی حفاظتی.
جدول مقایسه عملکرد سالانه
| شاخص | سال ۱۴۰۲ | سال ۱۴۰۳ (پیش‌بینی) | رشد (%) |
| تعداد دوره‌ها | ۹۰۰ | ۱٬۲۰۰ | ۳۳% |
| سطح زیرکشت پایلوت (هکتار) | ۱۰٬۰۰۰ | ۱۲٬۰۰۰ | ۲۰% |
| تعداد فراگیران | ۲۵٬۰۰۰ | ۳۵٬۰۰۰ | ۴۰% |
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، با توجه به آمار ارائه‌شده، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی در دو سال اخیر رشد قابل توجهی در حوزه آموزش و اجرای پروژه‌های آب و خاک داشته است. برنامه‌ریزی برای سال ۱۴۰۴ نیز نشان‌دهنده توسعه کمی و کیفی فعالیت‌ها با تأکید بر پوشش گسترده‌تر کشاورزان و افزایش سطح پروژه‌های الگویی است.
منابع :
– سامانه ثبت دوره‌های آموزشی موسسه آموزش و ترویج کشاورزی .
– گزارش‌های سالانه معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی.
– پایگاه داده پروژه‌های پایلوت استانی.
